عنوان صفحه

چکیده فارسی………………………………………………………………………………………….………………………….1

فصل اول:کلیات تحقیق

1-1-مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………..3

1-2-بیان موضوع………………………………………………………………………………………………………………..4

1-3-بیان مسئله…………………………………………………………………………………………………………………..5

1-4-ضرورت تحقیق……………………………………………………………………………………………………………7

1-5-اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………………9

1-6-سوالات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………….9

1-7-فرضیات تحقیق………………………………………………………………………………………………………….10

1-8-روش کلی تحقیق……………………………………………………………………………………………………….10

1-9-قلمرو تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..11

1-10-تعریف مفهومی واژه ها و اصطلاحات…………………………………………………………………………..11

فصل دوم :ادبیات موضوعی و پیشینه تحقیق

2-1-مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………15

2-2-مبانی ومفاهیم نظری……………………………………………………………………………………………………16

2-2-1-سرمایه در گردش……………………………………………………………………………………………………16

2-2-1-1-تعاریف سرمایه در گردش…………………………………………………………………………………….16

2-2-1-2-منابع ومصارف سرمایه در گردش……………………………………………………………………………17

2-2-1-3-ماهیت و اهمیت سرمایه در گردش…………………………………………………………………………17

2-2-1-4-خالص سرمایه درگردش……………………………………………………………………………………….18

2-2-1-5-عوامل موثر در تعیین میزان سرمایه در گردش……………………………………………………………19

2-2-1-6-نسبتهای مالی برای سنجش سرمایه در گردش……………………………………………………………22

2-2-1-7-راهبردهای سرمایه در گردش…………………………………………………………………………………23

2-2-1-8-سرمایه درگردش وعملکرد شرکتها………………………………………………………………………….24

2-2-2-مدیریت سرمایه در گردش……………………………………………………………………………………….25

عنوان صفحه

2-2-2-1-اهمیت مدیریت سرمایه در گردش………………………………………………………………………….26

2-2-2-2-مدیریت سرمایه در گردش در مرحله عمل……………………………………………………………….26

2-2-2-3-نحوه مدیریت سرمایه در گردش…………………………………………………………………………….27

2-2-2-4-مولفه های اندازه گیری سرمایه در گردش…………………………………………………………………28

2-2-3-ویژگیهای خاص شرکت…………………………………………………………………………………………..29

2-2-3-1-نسبت کل بدهی به کل دارایی ها……………………………………………………………………………30

2-2-3-2-نسبت بدهی های بلند مدت به حقوق صاحبان سهام…………………………………………………..30

2-2-3-3-نسبت Q توبین…………………………………………………………………………………………………..31

2-2-3-4-نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری سهام………………………………………………………………….31

2-3-پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………………….32

2-3-1-مطالعات خارجی صورت گرفته در ارتباط با موضوع………………………………………………………32

2-3-2-مطالعات ایرانی صورت گرفته در ارتباط با موضوع…………………………………………………………37

2-4-جمع بندی ادبیات وپیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………..45

2-4-1-خلاصه تحقیقات پیشین……………………………………………………………………………………………45

2-4-2-جمع بندی پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………….55

فصل سوم: روش تحقیق

3-1-مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………57

3-2-روش کلی تحقیق……………………………………………………………………………………………………….57

3-3-جامعه آماری……………………………………………………………………………………………………………..58

3-4-نمونه آماری و حجم آن……………………………………………………………………………………………….59

3-5-روش نمونه گیری………………………………………………………………………………………………………59

3-6-روش های گرد آوری داده ها و موارد استفاده…………………………………………………………………..59

3-7-ابزار تحقیق و موارد استفاده………………………………………………………………………………………….60

3-8-پایایی و اعتبار تحقیق………………………………………………………………………………………………….60

3-9-روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات……………………………………………………………………………….61

3-9-1-روش های آماری……………………………………………………………………………………………………61

3-9-2-سایر روش ها………………………………………………………………………………………………………..62

عنوان صفحه

3-9-3-مدل تحقیق……………………………………………………………………………………………………………62

3-9-4-روش های رایانه ای………………………………………………………………………………………………..64

فصل چهارم: یافته های تحقیق

4-1-مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………66

4-2-توصیف نمونه آماری…………………………………………………………………………………………………..66

4-3-توصیف داده ها………………………………………………………………………………………………………….69

4-4-تحلیل پیش فرض ها…………………………………………………………………………………………………..71

4-4-1-نرمال بودن توزیع متغیر ها………………………………………………………………………………………..71

4-4-2-آزمون استقلال خطاها………………………………………………………………………………………………74

4-4-3-بررسی نرمال بودن توزیع خطاها………………………………………………………………………………..75

4-4-4-استقلال خطی متغیرهای مستقل.………………………………………………………………………………..77

4-4-5-آزمون هم خطی بین متغیرهای مستقل.………………………………………………………………………..79

4-4-6-آزمون همگنی یا ثبات واریانس ها………………………………………………………………………………82

4-4-7- تعیین مدل مناسب برای تخمین مدل رگرسیون……………………………………………………………..82

4-5-تحلیل روابط بین متغیر ها…………………………………………………………………………………………….84

4-5-1- برآورد پارامترهای رگرسیونی……………………………………………………………………………………85

4-5-2- رابطه برآوردی خطی………………………………………………………………………………………………86

4-5-3- نوع ارتباط بین متغیرها……………………………………………………………………………………………86

4-5-3-1–رابطه بین مانده خالص نقدینگی و نسبت کل بدهی به کل داراییها………………………………….86

4-5-3-2–رابطه بین مانده خالص نقدینگی و نسبت بدهی های بلند مدت به حقوق صاحبان سهام……..87.

4-5-3-3-رابطه بین مانده خالص نقدینگی و نسبت کیو توبین……………………………………………………87

4-5-3-4-رابطه بین مانده خالص نقدینگی و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری سهام……………………..88

4-5-4-اعتبار سنجی رابطه برآوردی………………………………………………………………………………………88

4-5-5-تعمیم رابطه خطی برآوردی………………………………………………………………………………………89

4-5-6-تحلیل ناپارامتریک ارتباط بین متغیرها………………………………………………………………………….91

4-6-جمع بندی………………………………………………………………………………………………………………..93

 

عنوان صفحه

فصل پنجم:تلخیص نتیجه گیری و پیشنهادها

5-1-مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………..97

5-2-خلاصه یافته های تحقیق…………………………………………………………………………………………….97

5-2-1-خلاصه یافته ها بر مبنای تحلیل رگرسیونی………………………………………………………………….99

5-2-2-خلاصه یافته ها بر مبنای تحلیل ناپارامتریک………………………………………………………………..101

5-3-نتایج تحقیق…………………………………………………………………………………………………………….102

5-3-1- نتایج به دست آمده از آزمون فرضیه فرعی اول…………………………………………………………..102

5-3-2- نتایج به دست آمده از آزمون فرضیه فرعی دوم…………………………………………………………..103

5-3-3- نتایج به دست آمده از آزمون فرضیه فرعی سوم………………………………………………………….104

5-3-4- نتایج به دست آمده از آزمون فرضیه فرعی چهارم……………………………………………………….105

5-3-5- نتایج به دست آمده از آزمون فرضیه اصلی………………………………………………………………..105

5-4- بررسی مقایسه ای بین نتایج تحقیق با سایر تحقیقات مشابه……………………………………………….106

5-5-محدودیت های تحقیق………………………………………………………………………………………………107

5-6-پیشنهادهای تحقیق……………………………………………………………………………………………………108

5-6-1-پیشنهادهای کاربردی بر مبنای یافته‌های تحقیق……………………………………………………………108

5-6-2-پیشنهادهای موضوعی برای تحقیقات آتی…………………………………………………………………..109

منابع وماخذ

پیوست ها

چکیده انگلیسی

فهرست جداول

عنوان صفحه

2-1-جدول خلاصه تحقیقات خارجی……………………………………………………………………………………45

2-2-جدول خلاصه تحقیقات داخلی……………………………………………………………………………………..51

4-1-جدول توصیف جامعه آماری………………………………………………………………………………………..67

 

عنوان صفحه

4-2-جدول توزیع نمونه بر مبنای نوع فعالیت………………………………………………………………………….68

4-3-جدول توصیف یافته ها……………………………………………………………………………………………….70

4-4-جدول آزمون نرمال بودن متغیر وابسته(کلموگروف-اسمیرونوف)………………………………………….72

/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%aa%d8%b9%db%8c%db%8c%d9%86-%d8%b1%d8%a7%d8%a8%d8%b7%d9%87-%d9%88%db%8c%da%98%da%af%db%8c%d9%87%d8%a7%db%8c-%d8%ae%d8%a7%d8%b5-%d8%b4%d8%b1/

 

4-5-جدول آزمون مجدد نرمال بودن متغبر وابسته (کلموگروف-اسمیرونوف)………………………………..72

4-6-جدول آزمون نرمال بودن متغیرهای مستقل(کلموگروف-اسمیرونوف)…………………………………….73

4-7-جدول آزمون مجدد نرمال بودن متغیرهای مستقل(کلموگروف-اسمیرونوف)……………………………73

4-8-جدول آزمون استقلال خطاها………………………………………………………………………………………..75

4-9-جدول ارزیابی استقلال خطی متغیرهای مستقل(پیرسون)……………………………………………………..78

4-10-جدول آزمون هم خطی بین متغیرهای مستقل………………………………………………………………….80

4-11-جدول آزمون همسانی واریانس ها(وایت)………………………………………………………………………82

4-12-جدول نتایج آزمون چاو……………………………………………………………………………………………..83

4-13-جدول نتایج آزمون هاسمن…………………………………………………………………………………………84

4-14-جدول نتایج برآورد پارامترهای رگرسیون خطی مرکب……………………………………………………..85

4-15- جدول جمع بندی ارتباط بین متغیر وابسته و  متغیرهای مستقل………………………………………….89

4-16- جدول تحلیل واریانس یک طرفه متغیرها و آزمون خطی بودن رابطه برآوردی……………………….91

4-17- جدول نتایج ارزیابی استقلال خطی متغیرها (اسپیرمن)……………………………………………………..92

4-18- جدول جمع بندی نتایج رابطه بین متغیرها…………………………………………………………………….95

5-1-جدول جمع بندی ارتباط بین مدیریت سرمایه در گردش و  متغیرهای مستقل………………………..100

 

فهرست نمودارها

عنوان صفحه

4-1-نمودار هیستوگرام اجزاء خطاها ی مدل رگرسیونی…………………………………………………………….76

4-2-نمودارهیستوگرام مقایسه مقادیر برآوردی و واقعی متغیر وابسته…………………………………………….77

 

چکیده:

هدف این تحقیق تعیین رابطه بین ویژگیهای خاص شرکت و مدیریت سرمایه در گردش می باشد. در این راستا، ویژگیهای خاص شرکت مشتمل بر نسبت کل بدهی به کل داراییها ، نسبت بدهی های بلند مدت به حقوق صاحبان سهام ، کیو توبین و نسبت ارزش بازار سهام به ارزش دفتری سهام به عنوان متغیر های مستقل و مانده خالص نقدینگی (NLB) به عنوان سنجه مدیریت سرمایه در گردش و متغیر وابسته تحقیق در نظر گرفته شده است. داده های مورد استفاده شامل نمونه ای مرکب ازتعداد 130 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، در بازه زمانی 1391-1387 است. برای تجزیه وتحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها از الگوی رگرسیون خطی به روش ترکیبی یا Data Panel وهمچنین تحلیل همبستگی ناپارامتریک اسپیرمن استفاده شده است. نتایج حاصل از آزمون فرضیه های تحقیق بر مبنای تحلیل رگرسیونی حاکی از رابطه ای معکوس و ضعیف بین میزان نسبت کل بدهی به کل داراییها و نسبت بدهی های بلند مدت به حقوق صاحبان سهام و رابطه ای مستقیم و ضعیف بین کیو توبین و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری سهام  با مانده خالص نقدینگی به عنوان سنجه مدیریت سرمایه در گردش می باشد ، نتایج حاصل از آزمون فرضیه های تحقیق بر مبنای تحلیل ناپارامتریک نیز حاکی از رابطه ای معکوس و بسیار ضعیف بین نسبت کل بدهی به کل داراییها و نسبت بدهی های بلند مدت به حقوق صاحبان سهام و مانده خالص نقدینگی به عنوان سنجه مدیریت سرمایه در گردش و رابطه ای مستقیم و بسیار ضعیف بین کیو توبین و نسبت ارزش بازار سهام به ارزش دفتری سهام با مانده خالص نقدینگی به عنوان سنجه مدیریت سرمایه در گردش می باشد . جمع بندی  این پژوهش رابطه خطی بین ویژگیهای خاص شرکتها به عنوان متغیرهای مستقل با مانده خالص نقدینگی به عنوان سنجه مدیریت سرمایه در گردش رد شده است. ولی ارتباط ضعیف به صورت غیر خطی بین متغیرها را می توان پذیرفت.مدیران میتوانند  میزان بدهی ها و تعهدات بلند مدت را جهت مدیریت وجوه نقد مورد نیاز شرکت ،کنترل و بهینه نمایند.

 

واژه های کلیدی: مدیریت سرمایه در گردش، نسبت کل بدهی به کل داراییها،بدهی های بلند مدت به حقوق صاحبان سهام ، کیو توبین و ارزش بازار به ارزش دفتری سهام

 

 

فصل اول

 

کلیات تحقیق

 

1-1-مقدمه

یکی از مهمترین نیازهای افراد تصمیم گیری در رابطه با موضوعات مختلف است، به علت وجود گزینه ها و راهکارهای مختلف در مورد یک موضوع، انسانها ناگزیر از تصمیم گیری هستند با توجه به اصل مطلوبیت با انتخاب گزینه بهتر در جهت حداکثرساختن مطلوبیت خود اقدام به تصمیم گیری می نمایند.

بیش از صد سال است که مدیریت مالی به عنوان یک رشته علمی دستخوش تحولات عمده ای شده است و هرروز گسترش بیشتری پیداکرده وحوزه های مختلف آن به صورت تخصصی تر درآمده و به نقش خود در سازمانها ادامه می دهند.در سده های گذشته شرکتهای تولیدی صنعتی مقادیر زیادی کالا به طور انبوه تولید کرده و سودهای کلانی بردند این امر باعث شد مسائل برنامه ریزی و کنترل به ویژه از نظر قدرت نقدینگی به تدریج در مدیریت مالی مورد توجه قرار گیرد و مدیریت سرمایه در گردش به صورت یک بخش تخصصی واحد تجاری درآمده و عده زیادی ازمدیران روزانه وقت خود راصرف اداره سرمایه در گردش نمایند.از دیدگاه مدیران مالی مدیریت سرمایه در گردش یک مفهوم ساده وروشن است که از توانایی شرکت در درک تفاوت بین دارایی ها و بدهی های کوتاه مدت اطمینان می دهد .نگهداری سطح مطلوب وجه نقد برای پرداخت بدهیهادال براهمیت سرمایه در گردش می باشد هرگونه تصمیمی در بخش مدیریت سرمایه در گردش اتخاذ شود اثرات شدیدی برروی بازده عملیاتی واحد تجاری می گذارد که باعث تغییر ارزش شرکت و نهایتاً ثروت سهامداران خواهد شد.(شباهنگ،1381)

گسترش روز افزون فعالیتهای تجاری موجب گردیده است که مناسبات مالی ،فرایندها وشیوه های مدیریت علی الخصوص مدیریت مالی سازمانها ،هر دم پیچیده تر شود.چنین است که تداوم فعالیت شرکتها وبنگاه های اقتصادی راباید در داشتن منابع مالی کافی جستجو کرد. بدون دسترسی به منابع مالی کافی و مدیریت صحیح این منابع که با بهره گیری از سازوکارهای مختلف میسر میگردد، بسیاری از این فعالیتها یا به اجرا در نمی آید ویا اینکه عملیات و فعالیتها ،کارا واثر بخش نخواهد بود ودر نتیجه تحقق هدفها میسر نمیشود .

تحولات پیاپی وسریعی که در قلمرو فعایت شرکتها وانواع واحدهای اقتصادی رخ داده ودر حال وقوع است، اهمیت مدیریت مالی وبه تبع آن آگاهی از روش های علمی در این رشته را بیش از پیش ضروری ساخته است.(رهنمای رودپشتی، 1387)

نقش اطلاعات مالی در تصمیم گیری مدیریت یکی از عوامل مهم نیاز به علم مدیریت مالی می باشد ،اغلب تصمیمات مدیریت ،تبعات مالی دارد.این امر فراگیری روش های مناسب را جهت تدارک اطلاعات مالی ضروری می سازد.فراگیری اصولی ومنطقی سازوکارها وروش ها وابزارهای تهیه و تدارک اطلاعات مالی به شکل سازمان یافته ورسمی که درحقیقت همان آموزش فنون مدیریت مالی وبه تعبیر بعضی از صاحبنظران ،علم مالی است، آنچنان اهمیتی یافته است ، که بی توجهی به آن سلامت اقتصادی خانواده ، بنگاه و جامعه را به خطر می اندازد.(نیکومرام وهمکاران،1389)

در تحقیق حاضر که در حوضه مدیریت مالی انجام شده است سعی برآن است تا با بهره گرفتن از مفاهیم و تئوری های مدیریت مالی و مطالعات کتابخانه ای اثر ویژگیهای خاص شرکت از جمله نسبت کل بدهی به کل داراییها، نسبت بدهی بلند مدت به حقوق صاحبان سهام، نسبت Qتوبین و نسبت ارزش بازار سهام به ارزش دفتری سهام را بر مدیریت سرمایه در گردش در شرکت های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی و تبیین قرار گیرد.

 

1-2-بیان موضوع

در تصمیم گیریهای مربوط به سرمایه گذاری اعم از کوتاه مدت و بلند مدت ،نیاز به منابع مالی است. اجرای این گونه تصمیمات وهمچنین سایر تصمیمات اجرایی در چارچوب اهداف یک واحد انتفاعی ، به وجود منابع مالی بستگی دارد. زیرا یک واحد اقتصادی انتفاعی بدون در اختیار داشتن منابع مالی که مهمترین آن وجوه نقد است، در اجرا وتحقق برنامه های تعیین شده ناتوان بوده ودر تداوم فعالیت با مشکلات فراوان و متعددی مواجه می گردد. تعیین چگونگی تامین منابع مالی اعم از نقد یا غیر نقد ،از جمله وظایف اساسی مدیر مالی است ،که نیازمند تدوین خط مشی ها وشناسایی راه کارهای مناسب تامین مالی است.(نیکو مرام وهمکاران،1389)

 

مدیریت سرمایه در گردش یکی از حوزه های مهم مدیریت مالی سازمانها به حساب می آید،زیرا به طور مستقیم نقدینگی و سودآوری شرکتهارا تحت تأثیر قرارمی دهد. احتمال ورشگستگی برای شرکتهایی که در معرض مدیریت نادرست سرمایه در گردش قرار دارند حتی با وجود سود آوری مثبت وجود دارد. مدیریت سرمایه در گردش با دارایی ها و بدهی های جاری سرو کاردارد.دارایی های جاری یک شرکت بخش قابل توجهی از کل دارایی های شرکت را تشکیل می دهد.سطوح بیش از حد دارایی های جاری می تواند منجر به تحقق بازده سرمایه گذاری کمتر از حد متعارف شود. با وجود این شرکتهایی که دارایی های جاری کمی دارند در روند عادی عملیات کمبودها و مشکلاتی خواهند داشت.(رحمان نصر، 2007)

راه مدیریت کارای سرمایه در گردش از یک شرکت به شرکت دیگر تغییر می کند و آن متکی به تولید، نوع تجارت، سیاست های تجاری، استراتژی و غیره می باشد. بنابراین  برای سازمانها بسیار مهم است تا راهی را برای مدیریت کردن کارآمد سرمایه در گردش بدست بیاورند. بیشتر محققان در جست و جوی فهمیدن عواملی که سرمایه در گردش یک سازمان را تعیین میکند بوده اند. محققان یافته اند که عوامل متعددی از قبیل رشد شرکت، اندازه و اهرم و… دارای اثر در سرمایه در گردش می باشد. (آپوهامی،2010)

این تحقیق به دنبال این موضوع هست که به شرکتها کمک کند که با مدیریت مناسب سرمایه در گردش قابلیت فعالیت طولانی مدت شرکت در صنعت را فراهم واگر شرکت فرصتهای رشد وامکان سرمایه گذاری پر سود دارد بتواند نقدینگی مورد نیاز را از طریق کنترل و مدیریت مخارج وتامین مالی مناسب فراهم کند. نتایج تحقیق به مدیریت شرکت ها در مدیریت سرمایه در گردش بطور کارا کمک خواهد کرد و می تواند به عنوان یک مبنا برای مدیریت سرمایه در گردش و ارزیابی عملکرد استفاده شود.بنابراین مادر این تحقیق به دنبال تعیین رابطه بین ویژگیهای خاص شرکت ومدیریت سرمایه در گردش هستیم.        

 

 1-3-بیان مسئله

 

مدیریت سرمایه در گردش به عنوان یکی از حوزه های تخصصی مدیریت مالی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. تجربه نشان داده است که یکی از دلایل عمده پریشانی مالی و ورشکستگی اغلب شرکتها مدیریت نامناسب سرمایه در گردش است. (رهنمای رودپشتی و همکاران،1387)

احتمال ورشکستگی برای شرکتهایی که در معرض مدیریت نادرست سرمایه در گردش قرار داردند، حتی با وجود سود آوری مثبت وجود دارد.مدیریت سرمایه در گردش با دارایی ها وبدهی های جاری سرو کار دارد. دارایی های جاری یک شرکت قسمت قابل توجهی از کل دارایی های آن را تشکیل می دهد. سطوح بیش از حد دارایی های جاری می تواند منجر به تحقق بازده سرمایه گذاری کمتر از حد متعارف شود. با این وجود شرکتهایی که دارایی های جاری کمی دارند در روند عملیات کمبودها و مشکلاتی خواهند داشت.(رحمان، نصر،2007)

در حال حاضر وضعیت نقدینگی شرکت ها در شرایط نامناسبی قراردارد و اکثر شرکت های ایرانی به علت موقعیت تورمی که در کشور حاکم است ترجیح می دهند تا وجه نقد رابه دارایی های دیگر تبدیل کنند و این موضوع باعث می شود که شرکت ها در سررسید بدهی ها درمانده شوند و به اعتبار سازمان لطمه وارد شود. تجربه نشان داده است یکی از دلایل عمده که موجب می شود اغلب شرکت هایی که با پریشانی مالی مواجه شده و نهایتاً سرنوشت برخی از آن ها به ورشکستگی ختم می شود، عدم مدیریت صحیح سرمایه در گردش می باشد. (رهنمای رودپشتی و همکاران،1387)

عدم توانایی مدیران مالی در برنامه ریزی و کنترل دارایی ها و بدهی ها ، موجب شکست شرکتهای بسیاری شده است. شکست تعداد زیادی از کسب و کارها می تواند نشان دهنده مدیریت نا کارآمد سرمایه در گردش باشد. بیشتر محققان در جستجوی فهمیدن عواملی که سرمایه در گردش را تحت تاثیر قرار می دهند بوده اند. هوریجان 1965،لو1984،لیو 1995و سو2001یافته اند که اهرم و اندازه شرکت، رشد شرکت، نوع و اندازه مخارج از قبیل مخارج عملیاتی، مخارج سرمایه ای و مخارج مالی دارای اثرات مختلف بر سرمایه در گردش می باشند. در این راستا 95#SFAS صورت گردش وجوه نقد را به سه قسمت تقسیم کرده است: گردش وجوه نقد عملیاتی، سرمایه گذاری و تامین مالی.