کلمات کلیدی: معنادرمانی گروهی، افسردگی، اضطراب، استرس، مولتیپل اسکلروزیس

 

 

فهرست

عنوان                                                                                                                                    صفحه

فصل اول: کلیات تحقیق.. 1

1-1-مقدمه. 2

1-2-بیان مساله. 3

1-3-اهمیت و ضرورت انجام تحقیق.. 6

1-4-سوال اصلی تحقیق.. 8

1-5-اهداف تحقیق.. 8

1-6-فرضیات تحقیق.. 8

1-7-تعریف مفهومی متغییرها 9

1-8-تعریف عملیاتی متغییرها 10

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق.. 11

2-1-مقدمه. 12

2-2- مولتیپل اسکلروزیس… 12

2-3- نظریات مربوط به ام.اس… 13

2-4- علائم کلی بیماری (ام.اس): 14

2-5- انواع بیماری ام.اس… 15

2-6- مشخصه اصلی بیماری ام اس… 16

2-7- دلایل ابتلا به بیماری (ام.اس) 17

2-8- سبب شناسی و شیوع بیماری ام.اس… 19

2-9-عود در بیماران ام.اس… 20

2-10-درمان بیماری (ام.اس) 23

2-11- واقعیت درمانی.. 25

2-11-1-نیازهای پنج گانه. 31

2-11-2- ماشین رفتار. 33

2-11-3- دنیای مطلوب.. 36

2-11-4- اصول ده گانه نظریه انتخاب.. 38

2-12- مفهوم بیماری از دیدگاه واقعیت درمانی.. 39

2-12-1- علل انتخاب انواع ناراحتی ها 40

2-12-2- فرایند درمان واقعیت درمانی.. 41

2-12-3- سیستم WDEP. 42

2-12-4- مداخله گروهی مبتنی بر واقعیت درمانی و نظریه انتخاب.. 48

2-13- ماهیت افسردگی.. 50

2-13-1- علل افسردگی.. 52

2-13-2- روش های درمان افسردگی.. 53

2-14- تعریف استرس… 54

2-14-1-واکنش های (زیست شناختی) جسمانی نسبت به استرس… 55

2-14-2- واکنش روانی نسبت به استرس… 57

2-15- استرس و اضطراب.. 57

2-16-سوابق و پیشینه تحقیق.. 58

2-16-1-تحقیقات انجام شده در داخل کشور. 58

2-16-2-تحقیقات انجام شده در خارج از کشور. 61

2 – 17-جمع بندی.. 64

فصل سوم: روش شناسی تحقیق.. 65

3-1-مقدمه. 66

3-2-جامعه آماری تحقیق.. 66

3-3-نمونه آماری ( حجم نمونه و روش نمونه گیری ) 66

3-4- ابزار های اندازه گیری.. 66

3-5- روش های اجرای کار. 67

3-6- ابزار گرد آوری اطلاعات.. 68

3-7- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.. 69

فصل چهارم: تجزیه‌وتحلیل داده‌ها 70

4-1-مقدمه. 71

4-2-یافته‌های توصیفی و جمعیت شناختی.. 71

4-2- تحلیل های توصیفی.. 71

4-2-1- سن.. 71

4-2-2- جنسیت.. 72

4-3- بررسی استنباطی داده‌ها 78

4-3-1- پیش‌فرض‌های تحلیل کوواریانس در بررسی متغیر های تحقیق.. 79

4-3-1-1- نرمال بودن. 79

4-3-1-2-همسانی واریانس‌ها 80

4-3-1-3- بررسی خطی بودن رابطه بین متغیر وابسته و مستقل.. 81

4-3-1-4- تحلیل کوواریانس… 85

4-3-1-5- معنا درمانی گروهی بر کاهش افسردگی بیماران مبتلا به ام اس موثر است. 85

4-3-1-6- معنادرمانی گروهی بر کاهش اضطراب بیماران مبتلا به ام اس موثر است. 86

4-3-1-6- معنا درمانی گروهی بر کاهش استرس بیماران مبتلا به ام اس موثر است. 88

4-4- یافته های اضافی پژوهش… 89

4-4-1- بررسی تفاوت بین نمره اضطراب پس از معنادرمانی گروهی با نمره پیگیری                     . 89

4-4-2- بررسی تفاوت بین نمره اضطراب پس از معنادرمانی گروهی با نمره پیگیری.. 90

4-4-3- بررسی تفاوت بین نمره اضطراب پس از معنادرمانی گروهی با نمره پیگیری.. 91

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری.. 92

5-1-مقدمه. 93

5-2- بحث و نتیجه گیری.. 93

5-3-محدودیت‌های تحقیق.. 97

5-4-پیشنهادات تحقیق.. 98

ضمایم و پیوست ها 100

منابع و مآخذ. 156

 

 

فهرست جداول :

عنوان                                                                                                                                               صفحه

جدول (4-1): توزیع فراوانی سن پاسخ دهندگان. 72

جدول (4-2): توزیع فراوانی جنسیت پاسخ دهندگان. 73

جدول(4-3): توزیع فراوانی سابقه بیماری پاسخ دهندگان. 74

جدول (4-4): نتایج نمرات پرسشنامه اضطراب آزمودنی‌ها در گروه آزمایش و گواه 75

جدول (4-5): نتایج نمرات پرسشنامه افسردگی آزمودنی‌ها در گروه آزمایش و گواه 76

جدول (4-6): نتایج نمرات پرسشنامه استرس آزمودنی‌ها در گروه آزمایش و گواه 77

جدول(4-7): نتایج آزمون کومولوگروف – اسمیرونوف… 79

جدول (4-8): نتایج آزمون لوین برای بررسی همسانی واریانس‌ها 80

جدول (4-9):  نتایج آنالیز کوواریانس متغیر وابسته و مستقل در گروه کنترل پس‌آزمون و گواه برای متغیر افسردگی.. 85

جدول (4-10):  نتایج آنالیز کوواریانس متغیر وابسته و مستقل در گروه کنترل پس‌آزمون و گواه 86

جدول (4-11):  نتایج آنالیز کوواریانس متغیر وابسته و مستقل در گروه کنترل پس‌آزمون و گواه برای متغیر استرس… 88

جدول (4-12):  مقایسات زوجی معنادرمانی پس آزمون و پیگیری نمره اضطراب… 89

جدول (4-13):  مقایسات زوجی معنادرمانی پس آزمون و پیگیری نمره افسردگی.. 90

جدول (4-14):  مقایسات زوجی معنادرمانی پس آزمون و پیگیری نمره استرس… 91

 

 

 

فهرست نمودار ها

عنوان                                                                                                                                                                         صفحه

نمودار(4-1) : میانگین نمرات پرسشنامه اضطراب آزمودنی‌ها در گروه آزمایش پیگیری، آزمایش پس‌آزمون، آزمایش پیش آزمون و گواه 76

نمودار(4-2) : میانگین نمرات پرسشنامه افسردگی آزمودنی‌ها در گروه آزمایش پیگیری، آزمایش پس‌آزمون، آزمایش پیش آزمون و گواه      77

نمودار(4-3) : میانگین نمرات پرسشنامه استرس آزمودنی‌ها در گروه آزمایش پیگیری، آزمایش پس‌آزمون، آزمایش پیش آزمون و گواه 78

نمودار شماره(4-4 ): نمودار پراکنش اضطراب در دو گروه آزمایش و کنترل. 82

 

فصل اول: کلیات تحقیق

 

1-1-مقدمه

 

بیماری مولتیپل اسکلروزیس یکی از بیماری های سیستم عصبی مرکزی می باشد که درآن غلاف میلین به صورت پیشرونده تحلیل می رود. آمار دقیقی از میزان مبتلایان به این بیماری در ایران در دسترس نیست ، اما به طور تقریبی بین  30تا 40 هزار نفر در ایران دچار این بیماری هستند. بسیاری از بیماری های مزمن، از جمله MS با خطر بالای افسردگی و نامیدی همراهند.

اگرچه اضطراب یکی از علائم ناتوان کننده در این بیماران است اما کمتر مورد بررسی قرار گرفته است؛ ادبیات پژوهشی شیوع آن را متغیر گزارش کرده اند، دریک بررسی در بیمارانی که به تازگی تشخیص این بیماری را دریافت کرده بودند 34% و در والدین آنها 40% گزارش شده است. بطور کلی ام اس تاثیر قابل ملاحظه ای برکیفیت زندگی افراد مبتلا- حتی در اوایل بیماری- می گذارد. با وجود این، ناتوانی های جدی، اغلب در سال های بعد آشکار می شود. یکی از استرس زا ترین جنبه های این بیماری نامعلوم بودن آینده آن است، حتی در یک هفته آینده معلوم نیست که بیمار چه احساسی داشته باشد. درست هنگامی که آنها در حال سازگارشدن با احساس ناتوانی ناشی از حملات قلبی بیماری هستند، حمله دیگری با محدودیت های بیشتر از راه رسیده و بایستی با دوره دیگری از سازگاری و تغییرات زندگی، مواجه شوند. از آنجاییکه این بیماران هم بایستی با استرس های زندگی روزمره و هم با استرس های ناشی از علائم بیماری که نوسان دار و غیر قابل پیش بینی هستند، مقابله کنند. بنابراین، پیشرفت بیماری ممکن است با کار، زندگی خانوادگی، ارتباطات و فعالیت های اجتماعی تداخل کند. هدف مداخلات روان شناختی کمک به این افراد به منظور مقابله با چالش های فوق می باشد.

مشاوره و روش های روان درمانی متفاوتی برای تسکین آلام روانی این بیماران در چند سال اخیر متداول گردیده است که یکی از این روش های درمانی، معنا درمانی است. معنی درمانی با درنظر گرفتن گذرایی هستی و وجود انسانی به جای بدبینی و انزوا، انسان را به تلاش و فعالیت میخواند و بیان میدارد که آن چه انسان ها را از پای درمی آورد، دردها و سرنوشت نامطلوب شان نیست، بلکه بی معنی شدن زندگی است که مصیبت بار است. اگر رنج، شجاعانه پذیرفته شود، تا واپسین دم زندگی معنی خواهد داشت و معنای زندگی می تواند حتی معنی بلقوه ی درد و رنج را نیز دربر گیرد. در این پژوهش به بررسی تاثیر معنادرمانی گروهی جهت کاهش نشانگان افسردگی و استرس، اضطراب این بیماران پرداخته ایم.

 

1-2-بیان مساله

 

زندگی انسان در این جهان همواره با اضطراب و دلهره همـراه بـوده اسـت. انسـان هـا معمـولا در اثـر عوامل گوناگون دچار میزانی از اضطراب و دلهره هستند. استرس و اضطراب کلماتی هستند که در زندگی روزمره، برای توصیف حالات و احساسات بسیار استفاده می شوند. در روان شناسی، اضطراب مرحله ی پیشرفته تر استرس مزمن است، که هنگامی به صورت یک مشکل بهداشت روانی در می آید که برای فرد یا اطرافیانش رنج و ناراحتی به وجود آورد یا مانع رسیدن او به اهدافش شود و یا در انجام کار های روزانه و عادی او اختلال ایجاد کند(پارجمنت ، 2007). افسردگی نیز یکی از نابسامانی های بنیادین روانی است ( مهریار، 1382). حالتی است که بر احساسات، افکار، رفتار، و سلامت جسمانی فرد تأثیر ژرفی گذاشته ( سالمانز ،ترجمه: خلخالی زاویه، 1382) و چگونگی ادراک او از خود و محیطش را دگرگون می سازد ( کاپلان و سادوک ، ترجمه: پورافکاری، 1375). این دگرگونی تا اندازه ای است که وی در کنترل خود و پیرامونش، احساس درماندگی می کند (سلیگمن ، 1975). یکی از بیماری هایی که به دلیل ماهیت کم توان کننده اش می تواند فرد را به افسردگی برساند، مولتیپل اسکلروزیس (ام. اس.) می باشد (آبراموویتز، ترجمه: همت خواه،1384). این بیماری یکی از قدیمی ترین و در عین حال مهمترین بیماری های مغز و نخاع است (باردلی و همکاران ، 2004) که با دوره های پیشرونده ی کاهش و افزایش بیماری، علایم سه گانه ی آسیب زا شامل التهاب ازبین رفتن پوشش عصب ها (میلین) و جراحت دستگاه اعصاب مرکزی تشخیص داده می شود (هوشر و گودین ، 2005). از بین رفتن پوشش عصب در بخشی از مغز که کنترل احساسات را به عهده دارد، پیش بینی ناپذیر بودن حمله های بیماری، کاهش توانمندی های پیشین و مشکلاتی نظیر از دست دادن کار و در آخر عوارض ناشی از مصرف داروهایی که در درمان به کار می روند از جمله دلایل افسردگی در بیماران ام.اس. است ( آبراموویتز، ترجمه: همت خواه، 1384) که به نوبه ی خود سویه های بسیاری از زندگی فرد را دگرگون می نماید. یکی از این سویه ها، کاهش مقابله سودمند با دشواری های زندگی است. این کاهش مهارت مقابله به سهم خود می تواند افسردگی بیمار را بیشتر از پیش نماید و این چرخه همچنان ادامه یابد (ارنلت و رودولف ، 2006). شدت افسردگی بیمار بر کیفیت زندگی، توانمندی های بدنی (پیتون و همکاران ، 2006)، سویه های شناختی، شناختی، و بازگشت دوباره ی بیماری (لوپز و همکاران ، 2006) تأثیر ویران کننده ای می گذارد. الگوی بیماری و شیوه ی برخورد با آن در بیمار ام.اس. که دچار افسردگی شده است در برابر بیماری که به افسردگی دچار نشده یا آن را مهار کرده، بسیار ناهمانند است (کورنچ و همکاران ، 2000). ناامیدی و خستگی از دیگر پیامدها و چه بسا نشانه های افسردگی می باشد. ناامیدی ای که بیمار را از مقابله سودمند و ادامه ی درمان باز می دارد (وینسمن و اسچووتز ، 2004) و همین امر سبب می شود با آغاز حمله ی دیگر بیماری فرد به درمان دارویی گستردهتر و حتی بستری درازمدتتر نیاز داشته باشد (پتن و متس ، 2002). چنین آسیب های گسترده ای می توانند در افزایش افسردگی فرد سهم بسزایی داشته باشند که با افزایش افسردگی خطر اقدام به خودکشی با هدف پایان دادن به این دشواری ها نیز افزایش می یابد (مختاری، 1384). انجمن حمایت از بیماران ام.اس. ( 2006) در گزارش های خود بیان کرد که خطر خودکشی در بیماران .ام اس. به طور معمول 7/7 برابر بیشتر از جمعیت عادی است. افکار خودکشی در بیماران ام.اس.

ایرانی 30 درصد است که از این میان اقدام به خودکشی 5 برابر بیشتر از جمعیت عادی است و این میزان به ویژه در 5 سال نخست بیماری و در سنین 40 تا 50 سال نمایان می شود (ملکوتی، 1385 ). از این رو توجه جدی به دشواری های بیماران به ویژه افسردگی و اضطراب ایشان ارزنده می نماید. روان شناسان کوشیده اند برای پیشـگیری و درمـان اضطراب، روش های گوناگونی را به افراد آموزش دهند. اما به نظر می رسدکه استفاده از روش های سنتی و ساده برای درمان اضطراب و افسردگی کافی نیست، لذا اهمیت مذهب و بـه کـارگیری روش هـای معنـوی در چنـد دهـه گذشته به صورت روزافزون توجه روان شناسان و متخصصان بهداشت روانی را به خود جلب کرده است. شواهدی وجود دارد که عموم مـردم بـه طـور فزاینـده ای بـه معنویـت تمایـل دارنـد و بررسـی هـای همگانی افزایش قابل ملاحظه در علاقه به امور معنوی را تایید می کنند. مطالعات آزمایشی نیز نشان می دهـد که بین مذهب و معنویت و سلامت روانی رابطه معنا داری وجود دارد، با این حـال دلایـل ایـن ارتبـاط مـبهم است. از آنجایی که شیوه های رویارویی با افسردگی و اضطراب بیماران ام اس ناهمانند است و پژوهش های اندکی ( به ویژه در ایران) در زمینه ی سودمندی معنادرمانی در کاهش افسردگی بیماران ام.اس. انجام شده است، پژوهش کنونی با هدف کاهش افسردگی بیماران ام.اس. بر آن است تا سودمندی شیوه ی معنادرمانی را در کاهش افسردگی بررسی نماید.

1-3-اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

 

بیماری مولتیپل اسکلروزیس یکی از بیماری های سیستم عصبی مرکزی می باشد که درآن غلاف میلین به صورت پیشرونده تحلیل می رود. آمار دقیقی از میزان مبتلایان به این بیماری در ایران در دسترس نیست ، اما به طور تقریبی بین  30تا 40 هزار نفر در ایران دچار این بیماری هستند. بسیاری از بیماری های مزمن، از جمله MS با خطر بالای افسردگی و نامیدی همراهند.

اضطراب احساس ناخوشی، نگرانی و یا تنشی است که فرد در پاسخ به شرایط تهدید کننده و یا فشارزا ارائه می کند. اضطراب میتواند خفیف و یا چنان شدید باشد که فرد را به هراس افکند، به طور طبیعی اضطراب گذراست اما هرگاه مدت زمان آن طولانی شود و یا در غیاب فشارهای روانی و یا تهدید ادامه یابد، آنگاه باید به عنوان یک مشکل تلقی شود. افسردگی حالتی است که انسان در دراز مدت احساس سختی و ناراحتی می کند، پریشان حال و مضطرب می باشد و زندگی را کسالت بار و دلتنگ کننده احساس میکند. فرد افسرده در رابطه با هیچ چیز احساس خشنودی، رغبت و لذت نمی کند. برای انسان های افسرده شروع کردن کارها بسیار سخت و مشکل بوده و خیلی زود خسته می شوند.(کاراکویان، 2010). یکی از مداخلات مطرح در مبحث سلامت روان، معنا درمانی است که در اثربخشی  آن مطالعات مختلف اثبات شده است و می تواند فرد را در یافتن معنای زندگی یاری داده و سبب کاهش تنش ها و مشکلات روانشناسی وی گردد. معنای زندگی یکی از مقوله هایی است که انسان حقیقت جو در پی آگاهی یافتن به ماهیت آن است. معناداری زندگی، کاملاً به نگرش انسان به زندگی بستگی دارد. برای آن که زندگی فردی معنادار شود، وی باید معنای زندگی را درک نماید. یکی از معروف ترین تعریف مبنای زندگی، توسط فرانکل در سال 1984 ارائه شده است. وی معتقد است که هنگامی که انسان به فعالیت های مورد علاقه اش می پردازد، با دیگران ملاقات می کند، به تماشای آثار هنری- ادبی می پردازد و یا به دامان طبیعت پناه می برد، وجود معنا را در خود احساس می کند. همچنین هنگامی که احساس می کند که وجود و هستی اش به یک منبع لایزال پیوند خورده است و خود را متکی به چارچوب ها و تکیه گاه های گسترده و قابل اتکایی مانند مذهب و فلسفه ای که برای زندگی کردن انتخاب کرده است، می بیند، معنا را درمی یابد و آن را احساس می کند. معنای زندگی اشاره به نوعی از احساس ارتباط با خالق هستی، داشتن هدف در زندگی، تعقیب و نیل به اهداف با ارزش و رسیدن به تکامل دارد. معنای زندگی در اصل ماهیت شناختی دارد، چرا که دربردارنده باورهای افراد در مورد وجود یک هدف غایی در زندگی، اعتقاد به معنویات و زندگی اخروی است. در واقع، داشتن معنا در زندگی، یکی از پیش بینی کننده های رفاه انسان و رضایت از زندگی می باشد(دهداری وهمکاران، 1392). مطالعات نشان می دهند که مفهوم معنای زندگی ارتباط تنگاتنگی با سلامت و رفاه روان شناختی افراد دارد (ملتون، 2008). در واقع، معنادار بودن زندگی سبب پایین آمدن سطح عواطف منفی مانند اضطراب و افسردگی می شود و در نهایت سبب کاهش خطر ابتلا به بیماری های روانی می گردد.

راستای مداخلات روان شناختی، معنا درمانی گروهی دنیای کوچکی از دنیای واقعی است که در آن اعضا با هدف کشف خودشان به عنوان اینکه علایق وجودی مشترک دارند، شرکت می کنند. این روش یک سفر خود اکتشافی است که برای کسب توانایی بودن با خود حقیقی، گسترش دید نسبت به خود و دنیای اطراف و روشن سازی آنچه که به زندگی فعلی و آینده معنی می دهد صورت می پذیرد. در این گروه، افراد احساس می کنند به طور عمیقی می توانند در راه های معنادار زندگی باهم باشند (کوری، 1995).

ان آنجایی که معنا درمانی و شرکت در گروه برای ایجاد حس همدردی و جلوگیری از تنهایی  در افراد موثر است، پژوهشگر در صدد است با به کار بردن تکنیک های این روش تاثیر آنها را در کاهش علائم روانشناختی افراد مبتلا، بررسی نماید.

1-4-سوال اصلی تحقیق

 

آیا معنا درمانی میزان اضطراب، استرس و افسردگی بیماران ام. اس را کاهش می دهد؟

1-5-اهداف تحقیق

 

1-تعیین تاثیر معنادرمانی گروهی بر کاهش افسردگی بیماران مبتلا به ام اس.

 2- تعیین تاثیر معنادرمانی گروهی بر کاهش اضطراب بیماران مبتلا به ام اس.

 3-تعیین تاثیر معنادرمانی گروهی بر کاهش استرس بیماران مبتلا به ام اس.

1-6-فرضیات تحقیق

 

2-3- مدل سازی دینامیکی ماهواره با صفحات انعطاف پذیر. 26
2-3-1- مدل تحلیلی.. 26
2-3-2- مدل در نرم افزار ADAMAS.. 41
فصل سوم کنترل ارتعاشات… 46
3- کنترل ارتعاشات… 47
3-2- کنترل تطبیقی.. 49
3-2-1- سیستم های تطبیقی مدل- مرجع.. 52
3-3- روش های شناسایی فرکانس خمشی.. 54
3-3-1- روش مدل مرجع بر مبنای گرادیان.. 54
3-3-2- روش کمترین مربعات بازگشتی برای شناسایی فرکانس…. 56
3-3-3- الگوریتم ترکیبی مدل مرجع و بازگشتی.. 56
3-4- کنترل ارتعاشات به وسیله شناسایی فرکانس…. 58
فصل چهارم پیشرانش فضایی.. 60
4- پیشرانش فضایی.. 61
4-1- دسته بندی سیستم های پیشرانش…. 61
4-1-1- پیشرانش شیمیایی.. 61
4-1-2- سیستم های پیشرانش مایع تک مولفه ای.. 63
4-1-3- سیستم های پیشرانش مایع دو مولفه ای.. 64
4-1-4- سیستم های سوخت جامد. 65
4-2- مقایسه گزینه های موجود برای سیستم پیشرانش ماهواره ها 65
4-1- پیکربندی تراسترها 70
فصل پنجم نتایج شبیه سازی.. 72
5- نتایج شبیه سازی.. 73
5-1- مشخصات پارامترهای مدل.. 73
5-2- مدل سازی دینامیکی.. 73
5-3- کنترل ارتعاشات… 75
فصل ششم نتیجه گیری و پیشنهادات… 88
6- نتیجه گیری و پیشنهادات… 89
6-1- نتیجه گیری.. 89
6-2- پیشنهادات… 91
7- ضمیمه. 93
7-1- دینامیک تحلیلی.. 93
7-1-1- مقدمه. 93
7-2- قابلیت‌های دینامیک تحلیلی.. 93
7-3- تعریف مجموعه کامل.. 94
7-4- تعریف مجموعه مستقل.. 94
7-5- تعریف درجه آزادی.. 94
7-6- قیود. 95
7-6-1- فرم دیفرانسیلی در حالت کلی.. 95
7-7- تعریف تغییرات در حساب تغییرات… 95
7-8- نیروهای پایستار 97

 

7-9- معادلات لاگرانژ برای سیستم های مقید. 98

7-10- استخراج معادلات جسم صلب با بهره گرفتن از روش لاگرانژ. 99
7-11- روش همیلتون.. 99
7-12- معادلات همیلتون.. 100
8- فهرست مراجع.. 103
 
 
 
 
 
 
فهرست جداول
جدول ‏2‑1نیروی آیرودینامیکی برخی از اشکال هندسی ساده 36
جدول ‏2‑2نیروی تشعشع خورشیدی برخی از اشکال هندسی ساده 40
جدول ‏4‑1مزایا و معایب سیستمهای پیشرانش شیمیایی و الکتریکی.. 65
جدول ‏5‑1مشخصات پارامترهای بدنه صلب ماهواره 73
جدول ‏5‑2مشخصات پارامترهای صفحات خورشیدی.. 73
 
فهرست شکل­ها
شکل ‏2‑1نحوه تعریف بردارهای جابجایی در اجسام انعطاف پذیر. 14
شکل ‏2‑2بلوک دیاگرام روش مدل سازی تعاملی صلب- انعطاف پذیر. 22
شکل ‏2‑3مدل ساده ماهواره به همراه دستگاه بدنی.. 26
شکل ‏2‑4نیروی گرانشی اعمالی بر المان جرمی.. 32
شکل ‏2‑5برخورد فوتون های نور با سطح ماهواره 38
شکل ‏2‑6نیروی حاصل از تشعشع خورشید بر سطح ماهواره 38
شکل ‏2‑7مدل ماهواره با صفحات الاستیک در نرم افزار ADAMS. 42
شکل ‏2‑8صفحه مش بندی شده 43
شکل ‏2‑9تغییر شکل صفحه در مود خمشی.. 44
شکل ‏2‑10مدل ماهواره در نرم افزار ADAMS. 45
شکل ‏3‑1نمودار بود یک فیلتر باریک…. 48
شکل ‏3‑2نمایی از سیستم کنترلی.. 49
شکل ‏3‑3 نمودار بلوکی سیستم تطبیقی مدل- مرجع.. 53
شکل‏3‑4 نمایی از سیستم کنترل تطبیقی مدل مرجع.. 59
شکل ‏4‑1 پالس مدولاتور PR.. 68
شکل ‏4‑2 پالس مدولاتور PWPF. 68
شکل ‏4‑3 نمایش مکان تراسترها بر روی ماهواره 71
شکل‏5‑1 مقایسه جابجایی نوک صفحه خورشیدی انعطاف پذیر بین مدل تحلیلی و نرم افزار ADAMS. 74
شکل‏5‑2مقایسه سرعت زاویه ای کانال پیچ بدنه صلب ماهواره بین مدل تحلیلی و نرم افزار ADAMS. 74
شکل‏5‑3 مقایسه سرعت زاویه ای کانال پیچ بدنه صلب ماهواره با بهره گرفتن از حلقه کنترلی شامل فیلتر باریک و بدون استفاده از آن.. 75
شکل ‏5‑4مقایسه جابجایی نوک صفحه خورشیدی انعطاف پذیر با بهره گرفتن از حلقه کنترلی شامل فیلتر باریک و بدون استفاده از آن.. 76
شکل‏5‑5 مقایسه سرعت زاویه ای کانال پیچ بدنه صلب ماهواره با بهره گرفتن از حلقه کنترلی شامل فیلتر باریک و بدون استفاده از آن در حالت تشدید. 77
شکل‏5‑6مقایسه جابجایی نوک صفحه خورشیدی انعطاف پذیر با بهره گرفتن از حلقه کنترلی شامل فیلتر باریک و بدون استفاده از آن در حالت تشدید. 77
شکل‏5‑7 روند همگرایی الگوریتم شناسایی فرکانس صفحه انعطاف پذیر. 78
شکل‏5‑8سرعت زاویه ای کانال پیچ بدنه صلب ماهواره با بهره گرفتن از کنترل تطبیقی شامل الگوریتم شناسایی و فیلتر باریک…. 78
شکل‏5‑9 مقایسه سرعت زاویه ای کانال پیچ با بهره گرفتن از کنترل تطبیقی شامل الگوریتم شناسایی و فیلتر باریک و بدون استفاده از آن.. 79
شکل ‏5‑10مقایسه جابجایی نوک صفحه خورشیدی انعطاف پذیر با بهره گرفتن از کنترل تطبیقی شامل الگوریتم شناسایی و فیلتر باریک و بدون استفاده از آن.. 80
شکل ‏5‑11 روند همگرایی الگوریتم شناسایی فرکانس صفحه انعطاف پذیر در حالت تشدید. 81
شکل‏5‑12مقایسه سرعت زاویه ای کانال پیچ با بهره گرفتن از کنترل تطبیقی شامل الگوریتم شناسایی و فیلتر باریک و بدون استفاده از آن در حالت تشدید. 81
شکل ‏5‑13مقایسه جابجایی نوک صفحه خورشیدی انعطاف پذیر با بهره گرفتن از کنترل تطبیقی شامل الگوریتم شناسایی و فیلتر باریک و بدون استفاده از آن در حالت تشدید. 82
شکل‏5‑14 گشتاور عکس العمل حاصل از تراستر بر روی بدنه صلب ماهواره 83
شکل ‏5‑15گشتاور عکس العمل حاصل از تراستر به صورت جزئی تر بر روی بدنه صلب ماهواره 83
شکل‏5‑16 مقایسه سرعت زاویه ای کانال پیچ بدنه صلب ماهواره با بهره گرفتن از حلقه کنترلی شامل فیلتر باریک و بدون استفاده از آن با عملگر تراستر. 84
شکل‏5‑17 مقایسه جابجایی نوک صفحه خورشیدی انعطاف پذیر با بهره گرفتن از حلقه کنترلی شامل فیلتر باریک و بدون استفاده از آن با عملگر تراستر. 84
شکل‏5‑18 گشتاور عکس العمل حاصل از تراستر بر روی بدنه صلب ماهواره 85
شکل‏5‑19گشتاور عکس العمل حاصل از تراستر به صورت جزئی تر بر روی بدنه صلب ماهواره 85
شکل‏5‑20 روند همگرایی الگوریتم شناسایی فرکانس صفحه انعطاف پذیر با عملگر تراستر. 86
شکل‏5‑21مقایسه سرعت زاویه ای کانال پیچ با بهره گرفتن از کنترل تطبیقی شامل الگوریتم شناسایی و فیلتر باریک و بدون استفاده از آن با عملگر تراستر. 86
شکل‏5‑22مقایسه جابجایی نوک صفحه خورشیدی انعطاف پذیر با بهره گرفتن از کنترل تطبیقی شامل الگوریتم شناسایی و فیلتر باریک و بدون استفاده از آن با عملگر تراستر. 87
 
فهرست علایم و نشانه‌ها
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

واژه­ های کلیدی: بادهای موضعی، مدل رقومی ارتفاعی، Windninja, Gis, Wrplot

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                              صفحه                                                                                                                   

فصل اول: کلیات و ضرورت انجام تحقیق

1-1. مقدمه. 2

1-2. ضرورت انجام تحقیق.. 3

1-3. فرضیه های تحقیق.. 4

1-4. بیان مسئله و اهداف تحقیق.. 4

1-5. ساختار پایان نامه. 6

   فصل دوم: مروری بر مطالعات انجام شده

2-1. مقدمه. 8

2-2. انواع باد. 13

2-2-1. بادهای آلیزه (تجارتی) 13

2-2-2. بادهای موسمی.. 13

2-2-3. بادهای غربی.. 14

2-2-4. بادهای محلی.. 14

2-3. پارامترهای متاثر از باد. 15

2-3-1. ضریب یکنواختی پخش آب در آبیاری تحت فشار 15

2-3-2. تاثیر باد در فرایند تبخیر- تعرق.. 17

2-3-3. انرژی باد. 18

2-3-4. تاثیر باد در آتش سوزی جنگل­ها 19

2-4. مدل­های توزیع سرعت باد. 20

2-5. روش­های پیش بینی  و تخمین پارامترهای باد. 21

2-6. مدل­های پیش بینی بادهای محلی.. 22

2-6-1. مدل پایدار جرمی ( mass-consistent model) 23

2-6-2. مدل سیال دینامیکی محاسباتی(CFD Model) 24

2-6-3. مدل خطی دینامیکی((dynamic linearized model 24

2-7. مدل Windninja. 25

2-8. خلاصه فصل.. 27

فصل سوم: مواد و روش­ها

3-1. مقدمه. 29

3-2. نرم افزار Gis. 29

3-2-1. تعریف Gis. 30

3-2-2. منابع ورود داده در  Gis. 30

3-2-3. ضرورت استفاده از Gis. 30

3-2-4. ورودی و خروجی داده ها 31

3-2-5. محاسن یک سیستم اطلاعات جغرافیایی(Gis) 32

3-2-6. معایب یک سیستم اطلاعات جغرافیایی.. 32

3-2-7. کاربردهای  Gis. 32

3-3. مدل عددی Windninja. 35

3-3-1. کاربردهای مدل Windninja. 36

3-3-2. معادلات حاکم مدل.. 37

3-4. منطقه ی مورد مطالعه. 39

3-5. آماده سازی داده های ورودی مدل Windninja بکمک نرم افزار Gis. 41

3-5-1. تهیه ی مدل رقومی ارتفاعی استان آذربایجان غربی(Digital Elevation Model: DEM) 42

3-5-2. آماده سازی جدول اکسل ورودی مدل Windninja. 47

3-5-3. مدل Windninja. 55

3-6. مشاده و تنظیم خروجی حاصل از مدل Windninjaدر محیط Gis. 56

3-6-1. فراخوانی فایل اجرا شده توسط مدل  windninja به محیط Arc Gis. 56

3-6-2. تبدیل واحد سرعت… 56

3-6-3. انجام تنظیمات مربوطه به ترتیب زیر. 56

3-6-4. دستور Clip. 57

3-6-5. کوچکتر کردن مش بندی و اندازهی سلول خروجی برای تحلیل و دقت بیشتر. 57

3-6-6. صحت سنجی مدلWindninja. 60

3-7. خلاصه فصل.. 61

فصل چهارم: نتایج و بحث

4-1. مقدمه. 63

4-2. استفاده از نرم افزار Wrplot به منظور تعیین متوسط سرعت و جهت باد غالب ایستگاه­های سینوپتیک استان آذربایجان غربی در طول سا­ل­های 2006 الی 2009.. 64

4-3. تعیین تغییرات پارامترهای سرعت باد در ناهمواری­ها با بهره گرفتن از مدلWindninja. 70

4-3-1. تعیین تغییرات پارامترهای سرعت باد در ناهمواری­ها با بهره گرفتن از مدل Windninja  برای کل استان آذربایجان غربی.. 71

4-3-2. تعیین تغییرات پارامترهای سرعت باد در ناهمواری­ها با بهره گرفتن از مدل Windninja با مشبندی و اندازه ی سلول خروجی کوچکتر. 73

4-3-3. صحت سنجی مدل.. 77

فصل پنجم: خلاصه نتایج و پیشنهادات

5-1. نتایج کلی حاصل از تحقیق.. 80

5-2. پیشنهادات… 82

 فهرست منابع و مراجع.. 84

                                            

فهرست جداول

جدول ‏3‑1: مقادیر ,   برای شرایط مختلف جوی.. 37

جدول ‏3‑2: مشخصات ادارات هواشناسی فعال استان آذربایجان غربی.. 40

جدول ‏3‑3: ورودی نرم افزار ویندینجا در طول سال­های2006 الی 2009.. 54

جدول ‏3‑4: جدول اکسل ورودی مدل Windninja برای قسمتی از حوضه­ی ارومیه استان آذربایجان غربی.. 60

جدول ‏4‑1: خروجی نرم افزار Wrplot  در طول سال­های 2006 الی 2009 بصورت متنی (ایستگاه سینوپتیک ارومیه). 69

جدول ‏4‑2: متوسط سرعت و  جهت باد غالب حاصل از مدل Wrplot  در طول سال­های 2006 الی 2009.. 70

جدول ‏4‑3: نتایج شبیه سازی سرعت و جهت باد غالب در حواشی  ایستگاه­های سینوپتیک استان آذربایجان غربی در دراز مدت (2006 الی 2009). 72

جدول ‏4‑4: نتایج شبیه سازی سرعت و جهت باد غالب در چهار ایستگاه سینوپتیک استان آذربایجان غربی با اندازه  مش­بندی و سلول کوچکتر برای خروجی (m 1000  1000) بکمک نرم افزار ویندینجا در دراز مدت (2006 الی 2009). 75

جدول ‏4‑5: نتایح حاصل از درصد افزایش دقت مدل با کوچکتر کردن اندازه ی مش بندی و سلول خروجی مدل.. 76

جدول ‏4‑6: نتایج شبیه سازی سرعت باد غالب در چهار ایستگاه سینوپتیک استان آذربایجان غربی حاصل از صحت سنجی غربی با اندازه سلول کوچکتر برای خروجی(m 1000 1000) بکمک نرم افزار ویندینجا در دراز مدت (2006 الی 2009). 77

جدول ‏5‑1: نتایج حاصله برای 16 ایستگاه سینوپتیک استان آذربایجان غربی.. 81

 

 

 

 

 

فهرست اشکال

شکل ‏2‑1: الگوی خطوط همفشار و مناطق پرفشار و کم فشار در عرض­های جغرافیایی میانه ( جعفرپور، 1373). 9

شکل ‏2‑2: نمایی از چگونگی بروز گرادیان فشار ( جعفرپور، 1373). 10

شکل ‏2‑3: مقطع یک چرخند در نیمکره ی شمالی.. 11

شکل ‏2‑4: حرکات عمودی هوا در کانون­های همگرایی(Divergence) و کانون­های واگرایی(Convergence) (رجائی، 1358). 12

شکل ‏3‑1: نمایی کلی از مدل Windninjaو ساختار آن.. 41

شکل ‏3‑2:   مدل رقومی ارتفاعی منطقه مطالعاتی و موقعیت و سرعت ایستگاه های هواشناسی مورد مطالعه در طول سال­های 2006-2009.. 43

شکل ‏3‑3: شبکه بندی منطقهی مورد مطالعه با ابعاد مستطیلی منظم. 44

شکل ‏3‑4 : مدل رقومی ارتفاعی مستطیل محیط شده بر استان آذربایجان غربی.. 45

شکل ‏3‑5: نمونهای از جدول اکسل ورودی نرم افزار WRPLOT.. 51

شکل ‏3‑6: نمایی کلی از نرم افزار WRPLOT.. 52

شکل ‏3‑7: شبکه بندی قسمتی از حوضهی ارومیه استان آذربایجان غربی در محیط Gis. 58

شکل ‏3‑8: مدل رقومی ارتفاعی ) (DEM قسمتی از حوضهی ارومیه استان آذربایجان غربی.. 59

شکل ‏4‑1: نمایانگر گلبادهای رسم شده توسط نرم افزار برای 16 ایستگاه سینوپتیک استان در طول      سال­های.. 64

شکل ‏4‑2: خروجی شماتیکی از نرم افزار Wrplotدر طول سال­های 2006 الی 2009.. 68

شکل ‏4‑3: نتایج شبیه سازی سرعت و جهت با غالب در استان آذربایجان غربی در دراز مدت… 71

شکل ‏4‑4: نتایج شبیه سازی سرعت و جهت باد غالب قسمتی از حوضه ارومیه استان آدربایجان غربی با اندازه سلول کوپکتر برای خروجیm)1000 1000) در دراز مدت (2006 الی 2009). 74

 

 

 

 

 

فصل اول

کلیات و ضرورت انجام تحقیق

 

 

فصل اول

کلیات و ضرورت انجام تحقیق

1-1. مقدمه

کمبود و محدودیت منابع آب، خصوصاً در ایران شرایطی را می­طلبد که از آب حداکثر استفاده صورت گرفته و تا حد امکان از تلفات آن جلوگیری به عمل آید. یکی از اساسی­ترین گام­ها در صرفه جویی و حفاظت بیشتر منابع آب در کشاورزی، به کارگیری سیستم­های آبیاری بارانی، با پتانسیل به دست آوردن راندمان و یکنواختی بالا می­باشد. یکنواختی آبیاری به این معنی است که مقدار یکسانی آب در تمام قسمت ­های زمین توزیع شود. عملاً یکنواختی صددرصد در آبیاری امکان پذیر نیست، زیرا عوامل غیر قابل کنترلی در آن نقش دارند. از آنجا که یکنواختی­های زیاد معمولاً با افزایش هزینه­ های ثابت و هزینه­ های بهره برداری و نگهداری همراه است، بایستی طرح به صورتی باشد که علاوه بر برخورداری از یکنواختی زیاد، از نظر اقتصادی نیز قابل توجیه باشد. عوامل زیادی بر یکنواختی توزیع آب در آبیاری بارانی موثرند که باد به عنوان یکی از عوامل موثر بر راندمان کاربرد آب در آبیاری بارانی ذکر شده است. وجود بادهای شدید در یک منطقه می ­تواند عامل محدود کننده ­ای در طرح ریزی سیستم آبیاری بارانی بوده و یا حداقل زمان کار آن ­را محدود به شب که در آن سرعت باد کمتر است، بنماید. بعلاوه یکی از راه­های هدررفت آب در مناطق مختلف آب و هوایی ایران، تبخیر-تعرق است. این پدیده سهم مهمی در اتلاف آب، بویژه در مناطق کویری کشور دارد و تابع پارامترهای مختلف اقلیمی و ویژگی­های توپوگرافی هر منطقه است. الویت بندی و تعیین شدت تاثیر هر یک از این پارامترها بر روی تبخیر- تعرق می ­تواند ضمن افزایش شناخت از عوامل موثر بر تبخیر – تعرق در هر منطقه به مدیریت منابع آب در آن منطقه بسیار کمک کند. باد یکی از عوامل مهم در پدیده­هایی همچون تبخیر- تعرق و فرسایش بشمار می ­آید که خود تاثیر بسزایی در پدیده­هایی همچون تامین نیاز آبی گیاهان، طبقه بندی اقلیمی، تلفات آب از سطح رودخانه­ها و مخازن سدها، ابعاد و اندازه­ شبکه­ های آبیاری و جابجایی ذرات از بستر خود و حمل به مکانی دیگر و … دارد. همچنین آتش سوزی­ها می ­تواند توسط عوامل طبیعی یا عوامل انسانی ایجاد شود . در این میان نقش عوامل جوی در وقوع و گسترش آتش سوزی مهم می­باشد. اهمیت شرایط جوی نه تنها به عنوان عامل منفرد برای ایجاد آتش سوزی نیست بلکه می­توان گفت تأثیر عوامل دیگر آتش سوزی، هم چون عوامل انسانی، خود تابعی از عوامل جوی است، چرا که اگر شرایط جوی مساعد نباشد، آتش سوزی ایجاد شده نمی تواند گسترش یابد. رشد آتش و افزایش در سرعت بادهای همرفتی در سطح زمین بطور قابل ملاحظه ای افزایش می­یابد و هر چقدر سرعت وزش باد بیشتر باشد، شدت آتش سوزی نیز زیادتر می گردد، این امر به این دلیل است که وزش باد باعث جابجایی هوا و در نتیجه رسیدن میزان بیشتری اکسیژن به محیط در حال سوختن می­گردد. در این زمینه اگر باد از ناحیه خشکی بوزد اثر زیادتری به علت نداشتن رطوبت در افزایش آتش سوزی دارد. افزایش دما باعث افزایش تبخیر-تعرق و در نتیجه خشک شدن مواد سوختنی می­گردد و می ­تواند یکی از عوامل موثر در بروز آتش سوزی باشد. از طرفی منابع بادی، سوخت یک ایستگاه برق بادی می­باشند که ایجاد تنها تغییراتی اندک، اثرات بزرگی بر ارزش تجارتی و سطح کارایی توربین­های تولید کننده­ نیروی برق و در نتیجه کمک به اقتصاد کشور را دارد. هر زمان که سرعت متوسط باد دو برابر می­ شود، انرژی موجود در باد و نیروی برق حاصل از باد به صورت ضریبی از هشت افزایش می­یابد، بنابراین حتی تغییرات اندک در سرعت متوسط می ­تواند تغییرات بزرگی در میزان کارایی ایجاد کند. پس این جزئیات و اطلاعات قابل اطمینان در مورد میزان قدرت و سمت وزش باد و اینکه چقدر باد بطور مرتب می­وزد، برای هرگونه برنامه توسعه احتمالی، حیاتی و مهم می­باشد. 

1-2. ضرورت انجام تحقیق

باد هم از نظر سرعت و هم از نظر جهت حائز اهمیت است. در اغلب مناطق دنیا نبود ایستگاه­ها یکی از مشکلات اصلی بشمار می آ­ید. لذا در اغلب موارد نیاز به تعمیم سرعت و جهت باد در ناهمواری­ها می­باشد که در طراحی پروژه­ ها، از جمله پروژه­ های آبیاری تحت فشار در نظر گرفته شود. لازم بذکر است که طبق   رابطه­ حاکم برنولی در حرکت سیالات، حرکت در طبیعت تحت تاثیر اختلاف پتانسیل ارتفاعی، اختلاف پتانسیل سرعت، اختلاف پتانسیل فشار و اختلاف پتانسیل غلظت انجام می­گیرد. با ثابت بودن گذر حجمی سیال و با کاهش سطح مقطع، سرعت عبور افزایش پیدا می­ کند. هوا نیز وقتی مابین ساختمان­ها یا کوه­ها یا موانع در حرکت باشد فشرده شده و سرعت باد بطور قابل ملاحظه­ای افزایش می­یابد که بعنوان­­ تونل در طبیعت شناخته می­ شود. قرار دادن توربین بادی در چنین تونل­های طبیعی یک راه زیرکانه برای بدست آوردن انرژی از سرعت باد بیشتر از محیط اطراف منطقه است. از طرفی باد یک عامل اساسی و مهم در فرایند تبخیر-تعرق محسوب می­ شود. همچنین سمت و سرعت وزش باد تعیین کننده­ شدت و نحوه­ گسترش آتش در محیط جنگل بشمار می­آید. فاینی و همکارانش در سال 2009 با شبیه سازی اثر بیش از 1000 مورد وزش باد بر آتش سوزی‌های به وجود آمده طی سه سال در سراسر ایالات متحده به پراکندگی دود، پراکندگی جهت پرواز حشرات و پرندگان و سایر  کاربردهای دیگر پرداختند. از نظر مدیران آتش نشانی اطلاعات بدست آمده قابل اعتماد، بموقع و دقیق بوده و توانایی تصمیم گیری آگاهانه ایشان را نسبت به ایمنی عمومی و مدیریت آتش سوزی­ها افزایش داده است(Finney et al., 2009)

در سال‌های اخیر نرم افزار های شبیه سازی باد به طور چشم گیری توسعه و مورد استفاده قرار گرفته است . بعضی نرم افزارها با Gis لینک شده‌اند یا به طور مستقل اجرا می‌شوند. استفاده از امکانات Gis و تحلیل‌های هندسی، مدل رقومی ارتفاعی مدل‌های شبیه سازی موضعی باد توسعه یافته است که از آن جمله می‌توان بهWindStation ،  Windninja و Windwizard اشاره نمود. در این پژوهش توسط نرم افزار Windninja که یک مدل عددی پایدار است، به شبیه سازی بادهای موضعی در هشت ایستگاه سینوپتیک استان آذربایجان­غربی پرداخته و مقادیر حاصله از شبیه سازی را با مقادیر مشاهداتی در ایستگاه­ها مورد مقایسه قرار خواهیم داد. با توجه به این مهم که بسیاری از طرح­های تحت فشار متاثر از سرعت و جهت باد می­­باشد، دستیابی به روش­های سریع، ساده و با دقت بالا می ­تواند کمک شایانی در اجرا و بهره ­برداری    طرح­های عمرانی و پروژه­ های آبیاری تحت فشار و جلوگیری از خسارات به وجود آمده از آتش سوزی و تبخیر را داشته باشد.

1-3. فرضیه ­های تحقیق

فرضیه ­های تحقیق کنونی بشرج زیر است:

• سرعت باد تحت تاثیر ناهمواری­های روی سطح زمین است.
• جهت باد تحت تاثیر ناهمواری­های روی سطح زمین است.
• می­توان توسط امکانات Gis شبیه سازی سرعت و جهت باد را انجام داد.

1-4. بیان مسئله و اهداف تحقیق

یکی از عناصر اقلیمی و تعیین کننده در علوم آب، باد می­باشد که نقش بسزایی در طبیعت و    پدیده­های پیرامونی آن نظیر فرسایش، تبخیر-تعرق، توسعه­ پارک­های تولید انرژی بادی، پروژه­ های آبیاری تحت فشار و … دارد. باد هم از نظر سرعت و هم از نظر جهت، پدیده­های موجود در سطح زمین را تحت تاثیر قرار می­دهد. در اغلب مناطق دنیا نظیر ایران، عدم پوشش مکانی ایستگاه­ها یکی از مشکلات اصلی بشمار می­رود. از آنجایی که ایستگاه­های تبخیرسنجی زیر نظر سازمان آب منطقه­ای و ایستگاه­های سینوپتیک و کیلماتولوژی مربوط به سازمان هوا شناسی کشور در ارتفاعات پایین و دشت­های واقع می­باشند، لذا در اغلب موارد تعمیم نتایج سرعت و سمت باد در ارتفاعات و در محل­هایی دور از ایستگاه­های هواشناسی بشدت مورد نیاز است چرا که نبود اطلاعات یکی از عوامل عدم موفقیت اجرای طرح­ها می­باشد. به طور مثال در اغلب پروژه­ های آبیاری تحت فشار استان آذربایجان غربی، فقدان اطلاعات موضعی باد موجب بروز مشکلات عدیده­ای در مسائل طراحی و بهره برداری گردیده است. بادهای موضعی در اثر ناهمواری­ها و پدیده­های تولید کننده بادهای موضعی، اثرات بسیاری در میزان سرعت و جهت باد دارد که در طراحی و اجرای بسیاری از پروژه­ ها مورد توجه قرار نمی­گیرند. همچنین با شناسایی مکان­های بادخیز و استقرار توربین­های تولید کننده­ نیروی برق با بهره گرفتن از انرژی باد می­توان در راستای بهبود شرایط اقتصادی کشور اقدام کرد و یا حتی با پیش بینی سمت و سرعت باد، از گسترش آتش سوزی­های عظیم در محیط جنگل جلوگیری بعمل آورد. در تحقیق حاضر سعی بر آن است که برای رفع موارد فوق با بهره گرفتن از امکانات Gis و تحلیل­های هندسی، توسط نرم افزار Windninja به شبیه سازی بادهای موضعی در هشت ایستگاه سینوپتیک استان آذربایجان­غربی پرداخته و مقادیر حاصله از شبیه سازی را با مقادیر مشاهداتی در ایستگاه­ها مورد مقایسه قرار خواهیم گرفت و شاخص ­های آماری از جمله مجموع مربعات خطا برای کنترل نتایج استفاده خواهد شد. سوال اصلی این تحقیق این است که آیا می­توان از نرم افزار برای تعمیم جهت و سرعت باد در ناهمواری­ها استفاده کرد یا خیر؟

اهداف اصلی این تحقیق عبارت است از:

• استفاده از مدل Windninja برای پیش بینی سمت و سرعت وزش باد در ناهمواری­ها و مناطقی که اطلاعاتی از پارامترهای باد در آن مناطق در اختیار نیست.
• استفاده از نتایج پیش بینی مدل Windninja در پروژه­ های آبیاری تحت فشار و ارزیابی طرح­های موجود از حیض یکنواختی پخش آب.
• استفاده از نتایج مدل در پروژه­ های عمرانی و ساخت کارخانجات و طراحی بادبند در نواحی مختلف استان آذربایجان غربی.
• تخمین صحیح تبخیر-تعرق مرجع براساس معادلات پنمن – مانتیث – فائو و غیره.
• شناسایی مکان­های بادخیز و در نتیجه بهره­وری از انرژی باد.
• پیش بینی جهت گسترش آتش تحت تاثیر باد در جنگل.

 

1-5. ساختار پایان نامه

کارهای انجام شده در این تحقیق در پنج فصل ارائه شده است. فصل اول این پایان نامه با عنوان کلیات، به اهمیت و ضرورت انجام تحقیق بر روی این موضوع پرداخته و شامل اهداف، فرضیه ­های تحقیق و واژه­ های اختصاصی می­باشد. فصل دوم به معرفی پدیده­های حاصل از بادزدگی در طرح­های آبیاری تحت فشار، تبخیر، تولید انرژی، آتش سوزی در جنگل، بررسی سوابق تحقیق و معرفی مدل­های شبیه سازی پارامترهای باد پرداخته است. فصل سوم این پایان نامه به معرفی روابط، معادلات و روش بکارگیری و حل مدل عددیWindninja  به کار گرفته شده در این تحقیق اختصاص دارد. در فصل چهارم فرایند شبیه سازی جریان باد در ناهمواری­های اطراف ایستگاه­های سینوپتیک استان آذربایجان غربی توسط مدل عددی Windninja، تحلیل و تفسیر نتایج بدست آمده از شبیه سازی و کالیبراسیون ارائه شده است. فصل پنجم نیز به جمع بندی تحقیق و ارائه نتیجه ­گیری­های حاصل از این تحقیق و ارائه برخی پیشنهادهای لازم جهت تکمیل و ادامه­ تحقیق اختصاص دارد. در انتهای تحقیق نیز فهرست منابع مورد استفاده در این تحقیق ارائه شده است.

فرضیه های پژوهش… 7

متغیرهای پژوهش… 8

تعاریف… 8

فصل دوم:ادبیات تحقیق.. 13

مقدمه. 14

الف) مبانی نظری پژوهش… 15

یادگیری الکترونیکی.. 15

تعاریف یادگیری الکترونیکی.. 15

انواع یادگیری الکترونیکی.. 19

اصطلاحات درحوزه یادگیری الکترونیکی.. 21

توصیه هایی برای یک نرم افزار یادگیری الکترونیکی مناسب.. 22

چند رسانه ای آموزشی.. 23

منطق ارائه چند رسانهای.. 23

تعاریف چند رسانه ای.. 24

تعاریف چند رسانه ای آموزشی.. 26

تاریخچه چند رسانه ای آموزشی.. 26

عناصر نظامهای چندرسانه ای.. 27

نکات مهم در طراحی انیمیشن آموزشی.. 30

خصوصیات کاربرد انیمیشن در آموزش… 31

دلایل استفاده از چندرسانه ای در آموزش… 31

کلیات طراحی در چندرسانه ای های آموزشی.. 32

یادگیری چندرسانه ای.. 32

نظریه شناختی یادگیری چندرسانه ا ی.. 32

فرضیه های اساسی درباره ی نظریه شناختی یادگیری چندرسانه ای.. 34

فرایندهای شناختی در یادگیری چندرسانه ای.. 35

اصول طراحی یادگیری چند رسانه ا ی.. 36

توصیه هایی برای بکارگیری اصول چندرسانه ای.. 45

عامل آموزشی متحرک.. 48

نکات طراحی عوامل آموزشی.. 48

تاریخچه عوامل آموزشی.. 51

انواع عوامل آموزشی.. 52

انواع نقشهای عوامل آموزشی.. 53

مثالهایی از عوامل آموزشی مطرح در دنیا 54

شرایط استفاده از عامل آموزشی.. 56

سطوح طراحی عامل آموزشی متحرک.. 60

انگیزش… 63

تعریف انگیزش… 63

چشم انداز ها به انگیزش… 65

عوامل تشکیل دهنده ی انگیزش… 69

اصول اولیه ی انگیزه برای یادگیری.. 69

طبقه بندی انگیزه ها 70

اهمیت انگیزه در یادگیری.. 70

ب) مروری بر پژوهش های انجام شده 68

پژوهشهای انجام شده در ایران. 71

پژوهشهای انجام شده در سایر کشورها 75

فصل سوم:روش تحقیق. 81

مقدمه. 82

روش پژوهش… 82

طرح پژوهش… 82

جامعه آماری.. 83

نمونه آماری و روش نمونه گیری.. 83

ابزار پژوهش… 84

روش اجرای پژوهش… 86

روش تحلیل  یافته ها 88

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها. 89

فصل پنجم:نتیجه گیری ،بحث و پیشنهادها.. 111

یافته‌ها ی پژوهش… 113

پیشنهادها 118

محدودیت‌ها و مشکلات پژوهش… 120

منابع. 121

پیوست.. 132

 

فهرست  شکل ها ،جداول و نمودارها

شکل1-2 عناصر نظام چند رسانه ای …………………………………………………………………………………………………..25

شکل 2-2نظریه شناختی یادگیری چند رسانه ای………………………………………………………………………………….33

شکل 3-2 ارائه دهنده برخی از نقش های عوامل آموزشی…………………………………………………………………….53

شکل 4-2 لائور ا عامل آموزشی متحرک……………………………………………………………………………………………..54 

شکل 5-2 مایک……………………………………………………………………………………………………………………………….54

شکل6-2 کاسمو………………………………………………………………………………………………………………………………55

شکل7-2پت……………………………………………………………………………………………………………………………………55

شکل 8-2 ادل………………………………………………………………………………………………………………………………….55

شکل 9-2 شرایط استفاده از عامل آموزشی………………………………………………………………………………………….57

شکل 10-2 مدل سطوح طراحی عامل آموزشی……………………………………………………………………………………58

جدول 1-2 نقش های عامل آموزشی متحرک………………………………………………………………………………………60

جدول1-4 جدول فراوانی………………………………………………………………………………………………………………….90

جدول 2-4 آزمون کالمگروف اسمیرنف برای بررسی نرمال بودن متغیر وابسته………………………………………..91

جدول3-4 آزمون لوین برای بررسی همسانی خطای واریانس………………………………………………………………..92

جدول 4-4 آزمون تحلیل واریانس برای بررسی ضرایب رگرسیون در دو گروه………………………………………..92

جدول5-4  نتایج تحلیل کوواریانس بین پس آزمون دو گروه با حذف اثر پیش آزمون………………………………93

جدول6-4 آزمون تی مستقل……………………………………………………………………………………………….94

جدول 7-4 میانگین وانحراف استاندارد متغیرها در دوگروه…………………………………………………………………..94

جدول 8-4  آزمون تحلیل واریانس برای بررسی ضرایب رگرسیون در دو گروه……………………………………….95

جدول 9-4 آزمون F لوین برای بررسی همگنی واریانس ها در دو گروه…………………………………………………96

جدول 10-4 آزمون کالمگروف اسمیرنف برای بررسی نرمال بودن متغیر وابسته………………………………………96

جدول11-4  نتایج تحلیل کوواریانس بین پس آزمون دو گروه با حذف اثر پیش آزمون…………………………….97

جدول12-4  میانگین وانحراف استاندارد متغیرها در دوگروه…………………………………………………………………97

جدول 13-4  آزمون تحلیل واریانس برای بررسی ضرایب رگرسیون در دو گروه…………………………………..100

جدول 14-4 آزمون F لوین برای بررسی همگنی واریانس ها در دو گروه……………………………………………..101

جدول15-4 نتایج تحلیل کوواریانس بین پس آزمون دو گروه با حذف اثر پیش آزمون……………………………101

جدول 16-4- آزمون تحلیل واریانس برای بررسی ضرایب رگرسیون در دو گروه………………………………….102

جدول 17-4 آزمون F لوین برای بررسی همگنی واریانس ها در دو گروه……………………………………….102

جدول18-4-  نتایج تحلیل کوواریانس بین پس آزمون دو گروه با حذف اثر پیش آزمون………………………..103

جدول19-4 نتایج تحلیل کوواریانس بین پس آزمون دو گروه با حذف اثر پیش آزمون……………………………103

جدول 20-4 آزمون F لوین برای بررسی همگنی واریانس ها در دو گروه……………………………………………..104

جدول21-4  نتایج تحلیل کوواریانس بین پس آزمون دو گروه با حذف اثر پیش آزمون………………………….104

جدول22-4 نتایج تحلیل کوواریانس بین پس آزمون دو گروه با حذف اثر پیش آزمون……………………………105

جدول 23-4 آزمون F لوین برای بررسی همگنی واریانس ها در دو گروه…………………………………………….105

جدول24-4 نتایج تحلیل کوواریانس بین پس آزمون دو گروه با حذف اثر پیش آزمون……………………………106

جدول25-4  نتایج تحلیل کوواریانس بین پس آزمون دو گروه با حذف اثر پیش آزمون………………………….106

جدول 26-4 آزمون F لوین برای بررسی همگنی واریانس ها در دو گروه……………………………………………..107

جدول27-4 نتایج تحلیل کوواریانس بین پس آزمون دو گروه با حذف اثر پیش آزمون………………………….107

جدول 28-4 آزمون تحلیل واریانس برای بررسی ضرایب رگرسیون در دو گروه……………………………………108

جدول 29-4 آزمون F لوین برای بررسی همگنی واریانس ها در دو گروه……………………………………………..108

جدول30-4  نتایج تحلیل کوواریانس بین پس آزمون دو گروه با حذف اثر پیش­آزمون……………………………109

 

 

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیروجود عامل آموزشی متحرک در چند­رسانه­ای­ها بر یادگیری، یادداری و انگیزه یادگیری دانش ­آموزان در درس جغرافیا صورت گرفته­است. برای انجام پژوهش از میان جامعه آماری پژوهش که کلیه دانش ­آموزان دختر سال سوم راهنمایی منطقه 4 ناحیه 6 شهر تهران بودند با توجه به محدودیت امکانات و عدم­دسترسی برخی از مدارس به تجهیزات رایانه­ای، با بررسی مدارس منطقه4 مدرسه­ی راهنمایی نبوت به عنوان نمونه در دسترس انتخاب شد. حجم نمونه مورد نظر 60 نفر بود که این نمونه شامل دو کلاس 30 نفری می­شد که به تصادف از میان 7 کلاس موجود انتخاب شدند و هر کلاس به طور تصادفی در معرض آموزش قرار گرفتند.

قبل از اجرای آموزش بر رو ی دانش ­آموزان هر دو گروه، دو پیش آزمون مربوط به محتوای آموزشی و انگیزه یادگیری اجرا شد.به منظور ارائه آموزش گروه 1 ازطریق چندرسانه­ای­های بدون عامل آموزشی و گروه2 ازطریق چند­رسانه­ای مبتنی بر عامل آموزشی محقق ساخته،آموزش دیدند. در هر دو گروه محتوای درس یکسان بود. در این پژوهش از آزمون­های یادگیری محقق ساخته، آزمون یادداری موازی با آزمون یادگیری و آزمون انگیزه یادگیری درس جغرافیا، بعد از مناسب بودن روایی و اعتبار آزمون، استفاده شد. در تجزیه و تحلیل داده ­ها از شاخص ­های آماری توصیفی(میانگین، انحراف استاندارد، انحراف معیار)و استنباطی از جمله کواریانس استفاده شد و با بهره گرفتن از نرم­افزار  spss مورد محاسبه قرار گرفت. نتایج نشان داد که، استفاده از عامل­آموزشی در چندرسانه­ای به طور کلی باعث افزایش انگیزه یادگیری می­ شود. گروه دارای عامل آموزشی متحرک در چندرسانه­ای نسبت به گروه کنترل دارای میانگین یادگیری بالاتری بوده ­اند و بین نمرات یادداری دو گروه تفاوت معنی داری وجود دارد. 

واژگان کلیدی:

 یادگیری الکترونیکی، چند­رسانه­ای، چند­رسانه­ای آموزشی، عامل آموزشی متحرک، یادگیری، یادداری، انگیزه­ یادگیری.

مقدمه

ما ابزارهایمان را می­سازیم و پس از آن، این ابزارها هستند که ما را می­سازند(گریسون، آندرسون،ترجمه زارعی و موحد ،1384ص9  )

مشخصات دنیای کنونی دگرگونیهای سریعی است که در زمینه ­های مختلف علمی و صنعتی صورت می­گیرد.آموزش و پرورش نیز، که از مهمترین حوزه های یادگیری بشری است امروزه با ورود فناوری­های نوین، از این تحولات مستثنی نیست، چرا که آموزش از اساسی ترین نیازها در این تحولات است.

آموزش بر پایه ارتباط امکان پذیر است. در واقع ارتباط محور اصلی و اساسی تمامی تعاملات آموزشی است.از آنجا که شکل­ گیری ارتباط بدون حضور رسانه ممکن نیست، بنابراین حضور رسانه برای آموزش ضروریی است. آموزشی که توامان از متن و تصویر و صدا و انیمیشن در راستای یادگیری استفاده می­ کند در حوزه چند­رسانه­ای­ها قرار می­گیرد.

در واقع فناوری­های چند­رسانه­ای، یکی از دستاورد­های نوین می­باشند که به گسترش دانش در عرصه اطلاعات کمک فراوانی کرده ­اند و در این زمینه

 توانسته ­اند علاوه بر عرصه تبلیغات و ارتباطات جمعی و اطلاعاتی در عرصه تعلیم و تربیت  نیز موثر واقع شود .

 در این راستا باید معیارها و اصول طراحی و تولید چندرسانه­ای به خوبی رعایت شود، تا بتوان دانش ­آموزان را هر چه بهتر از مزایا و محاسن این دستاورد بهرمند ساخت تا دانش آموزان با انگیزه و علاقه بیشتری به یادگیری مباحث و اصول درسی بپردازد و بدین وسیله یادگیری معنادار در پیروی از یادگیری اثر بخش بدست آید.

نظر به اینکه در کشورهای امروزی و از آن جمله در ایران تولید چند­رسانه­ای آموزشی از رشد به خصوصی بر­خوردار است و استفاده از چند­رسانه­ای­ها در پایه های مختلف  تحصیلی در حال گسترش است غنی­تر کردن  آنها در راستای یادگیری قابل توجه است و در این زمینه عامل آموزشی متحرک یک شخصیت واقعیت گونه­ای است که برای تسهیل و افزایش یادگیری طراحی شده و در نرم افزارهای آموزشی حاوی برنامه­ی آموزشی یا مهارت آموزشی به کار می­رود.

مع­ذالک، یکی از قلمروهای جدید در زمینه چند­رسانه­ای­های آموزشی وجود شخصیت و عامل آموزشی به عنوان راهنما در سر­تاسر محیط یادگیری چند­رسانه­ای است که اخیراً علاقه به استفاده از این عامل آموزشی رو به افزایش است .

 این پژوهش به منظور بررسی تاثیر عامل­آموزشی­متحرک در چند­رسانه­ای بر یادگیری، یادداری و انگیزه یادگیری در درس جغرافیا سال سوم راهنمایی صورت گرفت.

بیان مسأله

مطالعات بیانگر آن است که استفاده از فناوری­های نوین در آموزش سنتی، به افزایش اثر بخشی یادگیری می­انجامد (دامنز ،2003به نقل از زمانی ،عابدی و سعیدی ص4).

در حال حاضر ایجاد و خلق یک تجربه یادگیری الکترونیکی منوط به وجود تعهد عمیق نسبت به شناخت ویژگی­های متفاوت این رسانه و راه­هایی است که به واسطه­ آن بتوان این رسانه را به بهترین وجه در جهت انتقال یادگیری مورد استفاده قرار داد. در واقع این یادگیری در محیط شبکه و اینترنت به وقوع می­پیوندد و مجموعه ­ای از فناوری­های چند­رسانه­ای در ایجاد آن به کار می­روند (گریسون، آندرسون ترجمه زارعی و موحد، 1384).

   در یادگیری مبتنی بر رایانه، کاربر با داشتن اطلاعات مقدماتی و یا دریافت آن از سوی رایانه از طریق آزمایش و خطا، حل مساله، بینش و بصیرت و فعالیت­های خلاقانه به کسب تجارب جدید و سطوح بالاتری از یادگیری نائل می­آید. نرم افزارهای آموزشی مربوط به نقاشی، متحرک سازی، طراحی مهندسی و صنعتی، بازی­های آموزشی و برنامه ­های مرسوم به شبیه­سازی از این جمله­اند (امیر تیموری، 1386).

   یادگیری الکترونیکی از ظرفیت فوق­العاده­ای در جهت توسعه­ افق آموزشی برخوردار است و در این راستا باید به غنی­تر کردن حوزه چند­رسانه­ای­ها اقدام کرد. عامل آموزشی متحرک به عنوان موضوعی نوظهور در این عرصه مطرح است.

 عامل­های آموزشی متحرک  دارای نیروی بالقوه­ عظیمی در حمایت از یادگیری هستند چرا که قابلیت­های شبیه سازی یک محیط یادگیری، کلاس واقعی دارا باشند (وو[1]، 2009 ص202).

  یافته­ ها­ی پژوهش­ها نشان می­دهد، چون عامل آموزشی متحرک به عنوان اعضای اجتماعی مشابه به انسانها در­نظر گرفته می­ شود، آنها با یادگیرندگان در محیط­هایی که نیاز به ارتباطات و تعاملات موثراست در تعامل­اند. بنابراین عامل­آموزشی­متحرک نتایج قطعی­تری در افزایش­ یادگیری گروهی تولید می­ کند(وو، 2009 ص203 )

در واقع عامل­های آموزشی، کاراکتر­های واقعی­اند که به عنوان ارائه دهنده در صفحه نمایش ظاهر می­شوند و راهنمای کاربر در سرتا­سر محیط یادگیری چند­رسانه­ای­اند(کلربوت و هیدیک[2]201 ، ص28).

استفاده از یک عامل­آموزشی­متحرک برای ارائه آموزش شبیه به تدریس معلم درکلاس درس است اما یک عامل آموزشی متحرک، مشابه یک معلم واقعی نیست، ونمی ­تواند به تنهایی وجود داشته باشد، بنابراین نیازاست که در یک سیستم یادگیری واقع شده تا آن، پشتیبانی را برای راه­اندازی آموزشی فراهم کند(وو،2009 ، ص204).

حال این سوال مطرح است که آیا وجود عوامل آموزشی در محیط های چند­رسانه­ای، مفید است؟

“تحقیقات نشان می دهد که عوامل آموزشی دارای توانایی برای نمایش بسیاری از نقش­ها درمحیط یادگیری چند­رسانه­ای هستند مانند شرح­دادن، چارچوب­بندی، مربی­گری، مدل­سازی، تست­سازی. با این حال عوامل آموزشی اغلب نقش یک آموزش­دهنده یا یک مربی را دارند” ( اسچرودر و ادیسوپ[3]2012ص43).

از سویی پژوهش دانسورث و اتیکسون[4] با عنوان” یادگیری علوم از طریق چند­رسانه­ای ” بیانگر آن است که دانش آموز در محیط یادگیری مبتنی بر رایانه  زمانی مطالب را بهتر یاد می­گیرد که در آن همراه متون ارائه شده بر روی صفحه نمایشگرتصویر نیز وجود داشته باشد. علاوه بر این، تلفیق نقالی با حضورتصویری ازیک عامل آموزشی متحرک نیز ممکن است دانش ­آموزان را بیشتر از زمانی که روایت یا متن به تنهایی بر روی صفحه نمایشگر ظاهر می­ شود به پردازش عمیق اطلاعات تشویق کند.

” استفاده از عوامل آموزشی در محیط یادگیری چند­رسانه­ای منجر به پذیرش بیشتر یادگیرندگان می­ شود چرا که تعاملات انسانی چهره به­چهره را شبیه­سازی می­ کند” (قره باغی،1389،ص53).

امروزه عامل متحرک آموزشی برای گسترش یک سیستم آموزش هوشمند در­نظر گرفته می­ شود (اسچرودر و ادیسوپ، 2012)یافته­ ها بیانگر آن است که وجود احساسات عامل آموزشی متحرک می ­تواند قابل استفاده در بهینه سازی انگیزه و یادگیری دانش ­آموزان باشد(کیم ،بیلور، شن و پالس[5]2007).

” تحقیقات در مورد استفاده از ابزار یادگیری چند­رسانه­ای، گذشته­ای بیش­از بیست سال دارد. دو مورداز این ابزارها عبارتند­از: تدریس­خصوصی­سیستم­های هوشمند و عوامل آموزشی “( اسچرودر و ادیسوپ2012ص43).

در حالی که، مقدار قابل توجهی از زمان و منابع به طراحی و پیاده­­سازی عامل آموزشی در داخل محیط یادگیری سپری می­ شود، پیشرفت­های اخیر در فن­آوری سیستم­های مبتنی بر رایانه استفاده از عامل آموزشی را برای مربیان قابل دسترس­تر و مقرون به صرفه­ترکرده است.

ما امیدواریم ظرفیت طراحی و تولید چندرسانه­ای­ها، مواد آموزشی و ابزارهایی که به وسیله رایانه­ها هدایت می­شوند توسعه یابد و به­این وسیله مجموعه فرایند­های آموزشی نیز بهبود پیدا کند. به این دلیل در این پژوهش به بررسی تاثیر عامل آموزشی در چند­رسانه­ای بر یادگیری، یادداری و انگیزه یادگیری پرداخته می­ شود.

اهمیت و ضرورت پژوهش

رایانه به شیوه ­های مختلفی در آموزش بهره ­برداری می­ شود. آموزش به کمک رایانه، آموزش با  مدیریت رایانه و آموزش متکی بر رایانه نمونه­هایی از کاربرد رایانه در فرایند یاددهی – یادگیری به شمار می­روند(نوروزی، رضوی،1392).

درنظام آموزشی متکی بر رایانه  از رایانه برای ارائه آموزش استفاده می شود. طراحی پیام های آموزشی در نظام رایانه از تنوع بالایی برخوردار است. معلم خصوصی هوشمند، تکرار و تمرین،و شبیه سازی نمونه هایی است که نظام  متکی بر رایانه به نمایش می گذارد.

امروزه به اثر پیشرفت­های پر شتاب فناوری جدید رایانه ای و جذابیت­های  منحصر به فرد رایانه برای کلیه افراد و به طورخاص نوجوانان طراحی و تولید محیط های یادگیری چند­رسانه­ای پذیرش و مقبولیت پیدا کرده است .

  در واقع لازمه گسترش تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات در آموزش استفاده از چند رسانه ای های آموزشی و سیستم های چند رسانه ای است و البته تنها دسترسی به کامپیوتر و چند رسانه ای ها در مدارس برای یادگیری موثر دانش ­آموزان کافی نیست بلکه باید در این زمینه ها، منابع فعالیت­های یادگیری دانش ­آموزان به گونه­ ای حرفه­ای طراحی و تولید شده تا اثر بخشی لازم را ایجاد کند .

اگر آموزش را به عنوان یکی از مهمترین ارکان توسعه کشور در همه ی زمینه­ها بدانیم پس در این صورت می­توانیم به نقش پر اهمیت چند­رسانه­ای­هادر پیشبرد اهداف توسعه پی ببریم.

می­توان گفت ورود چند­رسانه­ای­ها  در آموزش و پرورش انقلابی را در زمینه تدریس و عملکرد تحصیلی دانش ­آموزان ایجاد کرده است. مطالعات حاکی از آن است که اگر چند­رسانه­ای ها آموزشی تحت یکسری از اصول و استاندارهای علمی طراحی و تولید شوند می­توانند به عنوان یک ماده آموزشی تاثیر گذار نیاز­های یادگیری دانش آموزان را برطرف سازند .

چند­رسانه­ای­ها با فراهم کردن محیط غنی و سر­شار از محرک­های متنوع و گوناگون و برقراری تعامل و ارتباط با دانش ­آموز می ­تواند به یادگیری موثر­تر و عمیق­تر و حل مساله بینجامد.

علت اینکه چند­رسانه­ای­ها یادگیری را افزایش می­ دهند آن است که افراد تنها 20 درصد آنچه را که می­بینند و 30 درصد آنچه را که می­شنوند و 50 درصد آنچه را که می­بینند و می­شنوند یاد می­گیرند، حال انکه اگر آنچه را که می­بینند و می­شنوند همزمان انجام دهند یادگیری آنان به 80 درصد افزایش می­یابد .چند­رسانه­ای­ها با فراهم کردن تجارب پویا باعث افزایش سرعت یادگیری مهارت­ های پایه می­گردند(رضوی،1383) و البته وو[6]  نیز در مقاله طراحی محیط­های یادگیری چند­رسانه­ای با بهره گرفتن از عوامل آموزشی : عوامل و مسائل در سال2009به این امر اذعان داشته است .

  در واقع چند­رسانه­ای های آموزشی از جمله نظام­های رسانه­ای هستند که با توجه به ماهیت چند حسی­شان می­توانند به راحتی با انواع سبک­های یادگیری سازگار شوند و با شکل­های گوناگون تعامل یادگیری آسان و پایدار را فراهم کنند (شارپ،ترجمه بارزنجانی ،1378).

“مهمترین مزیت چند­رسانه­ای نسبت به اشکال دیگرآموزش، انعطاف پذیری درعرصه اطلاعات و دستیابی سریع آن در فراهم کردن بازخورد است و هدف از به کارگیری چند­رسانه­ای این است که به یادگیری یادگیرندگان کمک کند و سواد آنان را بالا ببرد “( رضوی،1390ص284).

یکی از قلمروهای جدید پژوهشی در حوزه­ چند­رسانه­ای­های آموزشی، پژوهش درباره اثرات مفید وجود عامل آموزشی متحرک بر روی صفحه  نمایش­گر است .

  در این راستا می­توان با بهره گرفتن از عامل آموزشی متحرک به افزایش علاقه و انگیزه یادگیری هر چه بهتر مباحث درسی برای کاربران پرداخت .

از سویی اهمیت درس جغرافیا سال سوم راهنمایی موجب آن می­ شود که در راستای رسیدن به اهداف این کتاب و دستیابی به هدف والای آموزش کوشا بوده و فناوری های روز تکنولوژی آموزشی را به­کار ببریم .

اهداف پژوهش

هدف کلی

تاثیر عامل آموزشی متحرک در چند­رسانه­ای بر یادگیری، یادداری و انگیزه یادگیری دانش ­آموزان

اهداف جزئی

طراحی و تولید چند­رسانه­ای آموزشی  با به کارگیری عامل آموزشی متحرک

تاثیر عامل آموزشی متحرک در چند­رسانه­ای­ها بر یادگیری

تاثیر عامل آموزشی متحرک در چند­رسانه­ای­ها بر یادداری

تاثیر عامل آموزشی متحرک در چندرسانه­ای­ها بر انگیزه یادگیری

تاثیر عامل آموزشی متحرک در چند­رسانه­ای ­ها بر خود کارامدی.

تاثیر عامل آموزشی متحرک در چند­رسانه­ای­­ها بر راهبردهای یادگیری .

تاثیر عامل آموزشی متحرک در چند­رسانه­ای­­ها بر ارزشمندی یاگیری .

تاثیر عامل آموزشی متحرک در چند­رسانه­ای­ها بر برانگیزندگی محیط .

تاثیر عامل آموزشی متحرک در چند­رسانه­ای ­ها بر هدف موفقیت یاگیری .

تاثیر عامل آموزشی متحرک در چند­رسانه­ای­­­ها بر هدف عملکرد یاگیری .

فرضیه­ های پژوهش

عامل آموزشی متحرک بر یادگیری دانش ­آموزان تاثیر دارد .

عامل آموزشی متحرک بر یادداری دانش ­آموزان تاثیر دارد .

عامل آموزشی متحرک بر انگیزه یادگیری دانش ­آموزان تاثیر دارد.

عامل آموزشی متحرک در چند­رسانه­ای ­ها بر خود کارامدی  تاثیر دارد.

عامل آموزشی متحرک در چند­رسانه­ای­­ها بر راهبردهای یادگیری تاثیر دارد.

عامل آموزشی متحرک در چند­رسانه­ای­­ها بر ارزشمندی یادگیری تاثیر دارد.

عامل آموزشی متحرک در چند­رسانه­ای­ها بر برانگیزندگی محیط تاثیر دارد.

عامل آموزشی متحرک در چند­رسانه­ای ­ها بر هدف موفقیت یادگیری تاثیر دارد.

عامل آموزشی متحرک در چند­رسانه­ای­­­ها بر هدف عملکرد یادگیری تاثیر دارد.