پایان نامه ریسک دعوی قضایی خاص شرکت و کیفیت حسابرسی

/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%b1%db%8c%d8%b3%da%a9-%d8%af%d8%b9%d9%88%db%8c-%d9%82%d8%b6%d8%a7%db%8c%db%8c-%d8%ae%d8%a7%d8%b5-%d8%b4%d8%b1%da%a9%d8%aa-%d9%88-%da%a9%db%8c/

 

1-1 مقدمه 2

1-2 تعریف موضوع 3

1-3 اهمیت موضوع 5

1-4 مدل مفهومی تحقیق 8

1-5 اهداف تحقیق 8

1-5-1 هدف اصلی 8

1-5-2 اهداف فرعی 8

1-6 فرضیات و سوالات تحقیق 9

1-6-1-1 فرضیه اصلی 9

1-6-1-2 فرضیه های فرعی 9

1-6-2-1 سوال اصلی 9

1-6-2-2 سوالات فرعی 9

1-7 قلمرو تحقیق 10

1-7-1 قلمرو موضوعی 10

1-7-2 قلمرو مکانی 10

1-7-3 قلمرو زمانی 10

1-8 تعریف واژه ها و اصطلاحات 10

1-8-1 منافع سرمایه گذاران 10

1-8-2 صداقت 11

1-8-3 استقلال 11

فصل دوم: ادبیات موضوع پیشینه تحقیق

2-1-1 مقدمه 15

2-1-2 علل نیاز به حسابرسی 16

2-1-3  فرضیه نمایندگی 18

2-1-4 فرضیه اعتمادسازی 20

2-1- 5 فرضیه اعتباربخشی 20

2-1- 6 فرایند حسابرسی 22

2-1- 7 موسسات حسابرسی 23

2-1- 8 نقش حسابرسان در بازار و حقانیت آنها 24

2-1- 9 موسسات حسابرسی و ساختار مالکیت آنها 29

2-1- 10 مسئولیت های حسابرسان 30

2-1- 10-1 مسئولیت حسابرسان در قبال ارزیابی سیستم کنترل داخلی 30

2-1- 10-2 مسئولیت حسابرسان در قبال کشف تقلب و اشتباه 31

2-1- 10-3 مسئولیت حسابرسان در قبال ارزیابی رعایت قوانین و مقررات 32

2-1- 10-4 مسئولیت حسابرسان در قبال برآوردهای حسابداری 33

2-1- 10-5 مسئولیت حسابرسان در قبال تداوم فعالیت 33

2-1- 11 استقلال حسابرس و کنترل داخلی 34

2-1-12 متغیرهای تحقیق

2-1-12 -1 استقلال حسابرس 35

2-1-12 -2 صداقت 38

2-1-12 -3 منافع سرمایه گذاران 40

2-2-2 تحقیقات داخل کشور 44

2-2-2-1 سجادی و ناصح (1382) 44

2-2-2-2 سجادی و براهیمی مند (1384) 45

2-2-2-3 نیکبخت و مهربانی (1385) 46

2-2-2-4 غلامی، نجف لو و زنگی آبادی (1392) 48

2-2-2-5 باقرپور ولاشانی، ساعی، مشکانی و باقری (1391) 49

2-2-2-6 کمالی کرمانی، طالبی، انصاری 50

2-2-3 تحقیقات خارج کشور

2-2-3-1 آلوین و همکاران (2006) 52

2-2-3-2 زانگ و همکاران (2007) 53

2-2-3-3 دارت (2001) 54

2-2-3-4 سوسنسو (2013) 56

2-2-3-5 ]ردلین (2013) 57

2-2-3-6 چن و همکاران (2013) 58

2-2-3-7 جیمز سیگنال رادیویی گا (2013) 59

 

فصل سوم: ارائه مدل وروش تحقیق

3-1 مقدمه 68

3-2 روش تحقیق 69

3-3 جامعه آماری 69

3-4 نمونه و روش نمونه گیری 70

3-5 روش های جمع آوری اطلاعات 71

3-6 ابزار جمع آوری داده ها 71

3-7 تعریف عملیاتی متغیرهای مستقل 73

3-7-4 تعریف عملیاتی متغیر های وابسته 75

3-8 روایی پرسشنامه 76

3-9 پایایی پرسشنامه 76

3-10 تعریف نظری متغیرهای تحقیق 77

3-8 روش ها و آزمون های آماری 78

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

 

/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%b5%d8%af%d8%a7%d9%82%d8%aa%d8%8c-%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d9%82%d9%84%d8%a7%d9%84-%d8%ad%d8%b3%d8%a7%d8%a8%d8%b1%d8%b3-%d9%88-%d9%85%d9%86%d8%a7/

 

4-1 مقدمه 80

4-2 آمار توصیفی 81

4-3 آمار استنباطی- آزمون فرضیه اول 82

4-3 آزمون فرضیه اول 82

4-3 آزمون فرضیه دوم 83

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1  مقدمه 87

5-2 نتایج تحقیق 87

5-3 مقایسه تحقیق حاضر با پژوهش­های مشابه 89

5-3-1 تحقیقات داخلی 89

5-3-2 تحقیقات خارجی 90

5-4  پیشنهادات 91

 

5-5- 2 پیشنهادات کاربردی (پیشنهادات برخاسته از تحقیق) 91

 

5-4- 1  پیشنهادهایی برای پژوهش‌گران آتی 93

5-5 محدودیت­های تحقیق 94

منابع 95

پیوست 99

 

فصل اول   کلیات تحقیق

 

1-1 مقدمه

تجارت به سرعت در حال افزایش و رفتن به سوی جهانی شدن است و حسابداری به سرعت در حال تغییر برای تأمین این تقاضاها است. رشد سریع سرمایه گذاری و تأمین سرمایه از طریق بازارهای سرمایه جهانی تاکید مجددی بر توسعه بین المللی حسابداری، حسابرسی و استانداردهای اخلاق حرفه ای است. بازارهای جهانی در صورتی می توانند کارایی مؤثری داشته باشند که استانداردهایی با قابلیت پذیرش بین المللی که به طور صحیح به کار گرفته شده و به طور مناسب تقویت شده، را به کار گیرند (چورافاس، 2006).

از سویی دیگر، رشد روز افزون شرکت ها و افزایش تقاضای این شرکت ها از موسسات حسابرسی به منظور ارائه خدمات غیر حسابرسی مجامع حرفه ای را با این مشکلاتی مواجه ساخته است که آیا خدمات غیر حسابرسی که موسسات حسابرسی به صاحب کاران خود ارائه می دهند استقلال آن ها را مخدوش می کند یا خیر ؟ چرا که خدمات متعدد ارائه شده از طرف موسسات حسابرسی به صاحب کاران خود نوعی وابستگی مالی و کاری بین موسسات حسابرسی و مشتریان خود ایجاد می کند. از آ ن جا که ارزش اظهار نظر حسابرس به بی طرفی حسابرس و عاری بودن او از تضاد منافع می باشد از این رو برای رفع این مشکل و نیز جلوگیری از مخدوش شدن استقلال حسابرسان در ارائه خدمات غیر حسابرسی به صاحب کاران خود، مجامع حرفه ای حسابداری به وضع چارچوب های قانونی پرداخته اند (نیکبخت و مهربانی، 1383). به هر حال، حرفه ی حسابداری و حسابرسی یکی از متشکل ترین و منضبط ترین حرفه های دنیا است و به دلیل نوع و ماهیت خدمات ارائه شده، از اعتبار و اعتماد خاصی برخوردار می باشد. تداوم این اعتبار و اعتماد و نیز تقویت آن، به پایبندی فکری و عملی اعضای حرفه به ضوابط رفتاری و اخلاقی آن بستگی دارد.

در این فصل ابتدا به موضوع تحقیق و اهمیت آن اشاره خواهد شد. سپس به بیان مسئله پرداخته می‌شود، مدل مفهومی ارائه خواهد شد و در ادامه هدف از این تحقیق را بیان خواهد شد، سپس فرضیه تحقیق، کاربردهای تحقیق، جنبه جدید بودن و نوآوری تحقیق، قلمرو تحقیق و تعریف واژگان و اصطلاحات را بیان خواهد شد.

 

1-2 تعریف موضوع

اصل اساسی نهفته در بازارهای اوراق بهادار عمومی در بسیاری از کشورها این است که منافع سرمایه گذاران می باید تامین گردد. تقلب شرکتی یکی از ویژگی های عمده دنیای کسب و کار در دنیا است که در نتیجه تفکیک مالکیت و مدیریت در اواخر قرن هفدهم روی داده و به صورت پراکنده تا به امروز ادامه داشته است. بسیاری از اعضای جامعه و نه تنها سرمایه گذاران، هزینه های شخصی قابل توجهی را در نتیجه متقبل شده اند. افزون بر این، این تقلب تاثیر سیستماتیک منفی بر جامعه می گذارد، مثلاً اعتماد در نهادهای عمده اجتماعی آسیب می بیند. به نظر می رسد مردم تنها در صورتی از این شرایط سود می برند که خود عاملان آن باشند. یکی از ویژگی های اصلی بازارهای اوراق بهادار مدرن جدایی مالکیت و مدیریت شرکت است. ویژگی اصلی این جدایی، فرایند گزارشگری مالی خارجی است که از طریق آن مدیریت یک شرکت، بیگانگان را از وضعیت مالی خود مطلع می سازد. اگر چه هدف رسمی این گزارشات اطلاع رسانی به بیگانگان است، آنها می توانند (در مورد بسیاری از رسوایی های مالی) به جای پنهان کاری، سهل انگاری و تخلف مدیریتی اعمال شوند. این مشکل ضرورت کنترل مدیریت شرکت ها توسط سهامداران را نمایان ساخت (جیمز سی. گا، 2013).

یکی از با اهمیت ترین و در عین حال موثرترین روش های هماهنگ نمودن منافع سهامداران و مدیران، حسابرسی مستقل است. حرفه حسابرسی در مسیری باریک حرکت می کند به طوری که هر انحراف جزئی از این مسیر باعث آسیب دیدگی حرفه می شود، زیرا حسابرسان از یک طرف هم چون سایر واحدهای اقتصادی نیازمند مشتریانی هستند که در قبال ارائه خدمات به آنها، کسب درآمد کنند و از طرفی دیگر باید استقلال حرفه ای خود را حفظ کرده و تحت تاثیر و نفوذ مشتریان خود قرار نگیرند. به عبارت دیگر، حسابرسان هم باید رضایت مشتریان را به دست آورند و هم در جهت ارائه اظهار نظر صحیح به جامعه استفاده کنندگان دارای تضاد منافع تلاش همراه با صداقت از خود نشان دهند. از طرفی، حسابرسان مستقل انتخاب شده توسط مجامع عمومی صاحبان سهام، با رسیدگی به اسناد، مدارک و شواهد پشتوانه صورت های مالی، نسبت به صورتهای مالی تهیه شده توسط مدیران شرکت ها، بی طرفانه نظر حرفه ای ارائه می کنند. گزارش حسابرسان مستقل که منظم به صورت های مالی و یادداشت های همراه، منتشر می شود موجب اعتبار بخشی به اطلاعات حسابداری است و مبنای اصلی تصمیم گیری گروه های ذینفع می باشد (سجادی و ابراهیمی مند، 1384).

گاهی حسابداران را به نادرستی، حرص و آز، عدم صداقت، تسلیم شدن اصول اخلاقی، و کاستی های اخلاقی مشابه متهم می کنند. بسیاری از انتقادات از حرفه حسابداری به نظر از این نوع است که حسابداران با ناکامی های اخلاقی شخصی شارژ می شوند و در نتیجه عدم پایبندی به اصول اخلاقی در آیین نامه رفتار حرفه ای عمل می کنند. در هر صورت، واضح است که مشکلات فعلی این حرفه ممکن است در بخش زیادی از طریق افزایش فشار بر حسابرسان در جهت منافع تجاری خود و مشتریان خود عمل کند، و نسبت به منافع سرمایه گذاران ایجاد نمی شود. تمرکز بر روی مفهوم صداقت، و نظریه ای که شامل اقداماتی در راه است که متجاوز از حداقل اصول اخلاقی می باشد، این موضوع را آشکار می سازد که بسیاری از مردم رویکردهایی مطابق با مقررات را قبول می کنند و حداقل موارد اخلاقی را به دلیل فشارها و مشوق های داخلی و خارجی افزایش نمی دهند (جیمز سی. گا، 2013).

در حقیقت آنچه ما به دنبال آن هستیم، ارتباط میان صداقت، استقلال حسابرس و منافع سرمایه گذاران می باشد، که منبع اطلاعاتی موارد عوامل بالا از طریق تنظیم پرسش نامه قابل حصول می باشد. در این تحقیق، متغیرهای مستقل ما به ترتیب، صداقت و استقلال حسابرس و در مقابل متغیر وابسته ما، منافع سرمایه گذاران می باشند. به نظر می رسد پاسخ به این سوال می تواند برای مدیران موظف و غیر موظف شرکت ها و سرمایه گذاران بالفعل و بالقوه و نهادی و حسابرسان مستقل بسیار موثر باشد. زیرا با شناخت هر یک از عوامل تاثیر گذار بر حفظ منافع سرمایه گذاران، راه برای اقدامات پیش گیرانه از تقلب و عدم رعایت اصول اخلاقی به خصوص برای مدیران شرکت ها و حسابرسان تسهیل تر می کند.

 

1-3 اهمیت موضوع

در عصر حاضر میلیون ها نفر از مردم جهان، پس اندازهای کوچک خود را صرف خرید سهام شرکت های مختلف می کنند و برای اطمینان از این که پس انداز آنها را در جای مناسبی سرمایه گذاری کرده اند، به اطلاعات مالی آن شرکت ها که در اختیارشان قرار می گیرد، اعتماد می کنند. با توجه به اینکه هدف اصلی استفاده کنندگان از اطلاعات (صورت های مالی شرکت ها) با هدف تهیه کنندگان اطلاعات تفاوت دارد، گزارشگری اطلاعات اهمیت ویژه ای می یابد. به همین دلیل، جامعه به حسابرسان مستقل و افراد حرفه ای با صلاحیت نیاز پیدا می کند تا صحت و سقم گزارش های مالی شرکت ها را مشخص نماید. از سویی دیگر، اگر استفاده کنندگان اطلاعات، حسابرسان را مستقل از صاحب کار ندانند، هرگز به اطلاعاتی که آنها حسابرسی کرده اند، اعتماد نمی کنند؛ یعنی اگر حسابرس از صاحب کار مستقل نباشد، نظر او اعتبار صورت های مالی را افزایش نمی دهد. به همین دلیل گفته می شود: “استقلال، اساس خدمات اطمینان بخشی و شهادت دهی است” (انصاری و همکاران، 1390).

استانداردهای پذیرفته شده حسابرسی، صورت های مالی را به عنوان ادعاهای مدیریت توصیف می کنند. از آن جا که مدیران نیز بخشی از گروه های ذینفع هستند این احتمال وجود دارد که ادعاهای آنها مغرضانه باشد. بنابراین حسابرسان مستقل نقش ناظرانی را عمل خواهند کرد که در کاهش این گونه غرض ورزی ها می کوشند. اما مدیران تاثیر قابل ملاحظه ای در استخدام، ابقا و تغییر حسابرسان دارند. مدیران با بهره گیری از این تاثیر قادرند حسابرسانی که اظهارنظر مطلوب و دلخواه مدیریت صادر می کنند را جایگزین حسابرسان قبلی کنند تا بدین وسیله منافع خود را به حداکثر برسانند. این تاثیر مدیریتی منجر به فرسایش کیفیت حسابرسی می شود و عواملی را ایجاد می کند که ممکن است به شکست حسابرسی منتهی شود. در حالی که در مقابل، از تغییر حسابرس به عنوان یک ابزار در جهت تقویت استقلال حسابرس و بهبود دهنده کیفیت حسابرسی یاد می کنند (بزرگ اصل، 1379).

ریتر و ویلیامز (2000) معتقدند به دلیل این که عنصر تشکیل دهنده ی حرفه ی حسابرسی یعنی استقلال، نیز از شخصیت قضاوتی به شخصیت اقتصادی در حال تغییر است، حرفه ی حسابرسی نیاز دارد که به احتمال تحت تأثیر قرار گرفتن توجه کند و حساسیت نشان دهد. در جایی دیگر، دهالی وال و همکاران (2010) دریافتند که وابستگی مدیر- حسابرس و نماینده آنها برای نفوذ مدیریت، دارای تاثیر معناداری بر آنچه که شرکت در یک انتقال حسابرس انتخاب کرده است، دارد. آنها در طول تحقیقات خود نیز دریافتند که نفوذ مدیریت به طور منفی با گرایش فزاینده برای پیش بینی یک عقیده مرتبط و ضریب پاسخ سود کاهش خواهد یافت.

هسته تجزیه و تحلیل در این تحقیق این است که ما باید اهمیت واقعی عملکرد صادقانه را در حمایت از سرمایه گذاران به رسمیت بشناسیم. ایده حداقل اخلاقیات، که در قوانین و استانداردهای حرفه ای ارزشمند است، برای ایجاد یک آستانه روشی است که اقدامات حسابداران نباید زیر آن بیفتد. بنابراین، اگر کسی نتواند با صداقت عمل کنند، یک طبقه ایجاد می شود که می تواند برای به اجرا درآوردن حداقل استاندارد مورد استفاده قرار گیرد. با این حال، تمرکز بر صداقت نیز ارزش را تا حدی محدود می کند، به صورتی که آن نیروهایی که باعث می شود حسابرسان زیر حداقل اصول اخلاقی رفتار کنند، نادیده گرفته شود. اگر مهم باشد که حسابرسان با صداقت عمل کنند، پس به نظر می رسد که تغییر در ساختار نهادی عملکرد حرفه ای لازم است. بنابراین به نظر می رسد بررسی هر یک از متغیرهای صداقت و استقلال حسابرسان بتواند راه گشای بسیاری از مسایل مطرح شده در بالا باشد (جیمز سی. گا، 2013).

 

چکیده…………………………………………………………………………………………………………………………………………….1

فصل اول…………………………………………………………………………………………………………………………………………2

• مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………..3
• بیان مساله و تشریح موضوع…………………………………………………………………………………………………4
• سوالات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………..6
• فرضیه ­های تحقیق……………………………………………………………………………………………………………….6
• اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………….6
• روش انجام تحقیق………………………………………………………………………………………………………………7
• اهمیت و ضرورت تحقیق…………………………………………………………………………………………………….8
• ساختار کلی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..9
• شرح واژه ­ها و اصطلاحات کلیدی…………………………………………………………………………………………9
• خلاصه فصل……………………………………………………………………………………………………………………10

فصل دوم………………………………………………………………………………………………………………………………………11

2-1-  مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………12

2-2-  مالی کلاسیک………………………………………………………………………………………………………………………13

2-2-1- فرض انسان عقلایی…………………………………………………………………………………………………….14

2-2-2- بازارهای کامل سرمایه………………………………………………………………………………………………….16

2-2-3- فرضیه بازار کارا………………………………………………………………………………………………………….17

2-2-3-1- بی­قاعدگی­های بازارهای کارا………………………………………………………………………………19

2-2-4- مسئله عدم تقارن اطلاعاتی…………………………………………………………………………………………..22

2-2-5- مسئله نمایندگی…………………………………………………………………………………………………………..23 2-3-  تئوری پاداش مدیران…………………………………………………………………………………………………………….24

2-4-  مروری بر مفهوم بنیادی سود و اهمیت آن………………………………………………………………………………27

2-4-1- مفهوم سود در سطح ساختار…………………………………………………………………………………………28

2-4-2- مفهوم سود در سطح معانی…………………………………………………………………………………………..29

2-4-3- مفهوم سود در سطح عمل…………………………………………………………………………………………….29

2-5- ثبات سود (سود دائمی)…………………………………………………………………………………………………...…….30

2-6- نقاط قوت و ضعف سود حسابداری………………………………………………………………………………….…….31

2-6-1- نقاط قوت سود حسابداری…………………………………………………………………………………...….….31

2-6-2- انتقادات و ایرادات وارد  بر سود حسابداری...……………………………………………………………..….32

2-7- کیفیت سود…………………………………………………………………………………………………………………………..33

2-7-1- روش­های ارزیابی کیفیت سود………………………………………………………………………………………34

2-8- مدیریت سود………………………………………………………………………………………………………………………..35

2-9- هموارسازی سود…………………………………………………………………………………………………………………..38

2-9-1- انواع هموارسازی سود…………………………………………………………………………………………………42

2-9-1-1- هموارسازی طبیعی…………………………………………………………………………………………….42

2-9-1-2- هموارسازی غیرطبیعی……………………………………………………………………………………….42

2-9-2- ابزارهای هموارسازی (مصنوعی) سود……………………………………………………………………………43

2-9-2-1- هموارسازی از طریق زمان­بندی رویدادها……………………………………………………………..43

2-9-2-2- هموارسازی از طریق انتخاب روش‌های تخصیص…………………………………………………44

2-9-2-3- هموارسازی از طریق طبقه بندی………………………………………………………………………….44

2-9-3- روش‌های مطالعه هموارسازی سود………………………………………………………………………………..45

2-9-3-1- مدل سنتی………………………………………………………………………………………………………..45

2-9-3-2- مدل ایمهاف……………………………………………………………………………………………………..46

2-9-3-3- مدل ایکل…………………………………………………………………………………………………………47

2-10- اقلام تعهدی اختیاری…………………………………………………………………………………………………………..50

2-11- عدم اطمینان محیطی……………………………………………………………………………………………………………50

2-12- مروری بر تحقیقات قبلی……………………………………………………………………………………………………..51

2-12-1- تحقیقات خارجی………………………………………………………………………………………………………51

2-12-1-1- تحقیقات مربوط به عدم اطمینان محیطی……………………………………………………………..51

2-12-1-2- تحقیقات مربوط به هموارسازی سود………………………………………………………………….53

2-12-2- تحقیقات داخلی………………………………………………………………………………………………………..56

2-13- خلاصه فصل………………………………………………………………………………………………………………………59

فصل سوم……………………………………………………………………………………………………………………………………..60

3-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………..61

3-2- فرضیه ­های تحقیق………………………………………………………………………………………………………………….62

3-3- متغیرهای تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………62

3-3-1- متغیرهای مستقل………………………………………………………………………………………………………….62

3-3-2- متغیرهای کنترلی…………………………………………………………………………………………………………65

3-3-3- متغیرهای وابسته…………………………………………………………………………………………………………66

3-4- روش­شناسی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………….66

3-4-1- نوع روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………..66

3-4-2- روش گردآوری اطلاعات و داده ­ها………………………………………………………………………………..67

3-4-3- جامعه آماری، روش نمونه گیری و حجم نمونه………………………………………………………………..68

3-4-4- روش تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه ­ها…………………………………………………………………………68

3-5- روش استفاده از داده ­ها…………………………………………………………………………………………………………..71

3-6- آزمون­های تحقیق………………………………………………………………………………………………………………….74

3-6-1- آزمون­های لوین و لین (LL)………………………………………………………………………………………..74

3-6-2- آزمون بریتونگ و می­یر………………………………………………………………………………………………..76

3-6-3- آزمون ایم، پسران و شین (IPS)…………………………………………………………………………………..76

3-7- خلاصه فصل………………………………………………………………………………………………………………………..76

فصل چهارم…………………………………………………………………………………………………………………………………..77

4-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………..78

4-2- آزمون فرضیه ­ها……………………………………………………………………………………………………………………..79

4-2-1- بررسی آمار توصیفی متغیرها در سطح کل شرکت­ها………………………………………………………..79

4-2-2- بررسی همبستگی بین کل متغیرها در سطح کل شرکت­ها…………………………………………………81

4-2-3- آزمون فرضیه پژوهش در سطح کل شرکت­ها در مدل بدون متغیر کنترلی……………………………82

4-2-4- آزمون فرضیه پژوهش در سطح کل شرکت­ها در مدل با متغیر کنترلی…………………………………85

4-3- خلاصه فصل………………………………………………………………………………………………………………………..88

فصل پنجم…………………………………………………………………………………………………………………………………….89

5-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………..90

5-2- مروری بر نتایج به دست آمده از تحقیق……………………………………………………………………………………91

5-2-1- بحث و نتیجه ­گیری کلی……………………………………………………………………………………………….91

5-2-2- بحث و نتیجه ­گیری حاصل از فرضیه تحقیق…………………………………………………………………….92

5-3- پیشنهادهای مبتنی بر نتایج حاصل از فرضیات تحقیق…………………………………………………………………93

5-4- پیشنهادهای موضوعی برای تحقیقات  آتی………………………………………………………………………………..93

5-5- خلاصه فصل………………………………………………………………………………………………………………………..94

فهرست منابع و مآخذ……………………………………………………………………………………………………………………..95

الف) منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………………………..95

ب) منابع انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………………..101

پیوست 1. لیست شرکت­های مورد بررسی……………………………………………………………………………………….107

پیوست 2. نتایج آماری…………………………………………………………………………………………………………………..111

 

فهرست جداول

 

جدول 4-1: آمار توصیفی متغیرهای پژوهش در سطح کل شرکت­ها……………………………………………………..80

جدول 4-2: همبستگی بین متغیرهای پژوهش…………………………………………………………………………………….81

جدول 4-3: انتخاب داده ­های تلفیقی در برابر داده ­های تصادفی (بدون متغیرهای کنترلی)…………………………82

جدول 4-4: انتخاب الگوی اثرات ثابت در برابر الگوی اثرات تصادفی (بدون متغیرهای کنترلی)……………….82

جدول 4-5: تاثیر متغیرهای مستقل پژوهش بر بازده سهام (بدون متغیرهای کنترلی)………………………………..84

جدول 4-6: انتخاب داده ­های تلفیقی در برابر داده ­های تصادفی (با متغیرهای کنترلی)………………………………85

جدول 4-7: انتخاب الگوی اثرات ثابت در برابر الگوی اثرات تصادفی (با متغیرهای کنترلی)……………………85

جدول 4-8:  تاثیر متغیرهای مستقل پژوهش بر بازده سهام (با متغیرهای کنترلی)…………………………………….87

 

      چکیده

 

صورت­های مالی مبنای اصلی تصمیم ­گیری اقتصادی استفاده­کنندگان از این صورت­هاست. این صورت­ها جهت ارزیابی گذشته و حال و همچنین پیش ­بینی آینده واحد تجاری مورد استفاده قرار می­گیرند؛ ولیکن زمانی که محیط فعالیت واحد تجاری دارای عدم اطمینان زیاد باشد، قابلیت پیش ­بینی وضعیت آتی با مشکلاتی روبرو می­ شود. عدم اطمینان محیطی شامل نوسان­پذیری سودهای گزارش شده­ی سازمان­هاست و این عدم اطمینان محیطی منجر به عدم تقارن اطلاعاتی بین مدیران و سهامداران خارجی می­ شود. مدیران واحدهای تجاری که در یک محیط دارای عدم اطمینان زیاد فعالیت می­ کنند، این انگیزه را دارند که چنین نوساناتی را از طریق هموارسازی سودهای گزارش شده کاهش دهند.

ما در این تحقیق، پاسخ بازار سرمایه به هموارسازی سود را برای شرکت­هایی که در محیط دارای عدم اطمینان زیاد فعالیت می­ کنند با بهره گرفتن از داده ­های 162 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره 1390-1380 با بهره گرفتن از رگرسیون چندگانه بررسی می­کنیم. در ابتدا، هموارسازی سود را از طریق رتبه ­بندی کسری معکوس نتایج حاصل از همبستگی پیرسون منفی بین تغییرات اقلام تعهدی اختیاری و تغییرات سود قبل از اقلام تعهدی اختیاری با بهره گرفتن از مدل تعدیل شده­ی جونز اندازه ­گیری می­کنیم، همانطور که قبلا توسط تاکر و زاروین (2006) انجام شد. سپس ضریب تغییرات فروش را به عنوان معیاری برای شرایط عدم اطمینان محیطی مورد محاسبه قرار می­دهیم و در نهایت این مقادیر را در مدل اصلی مورد استفاده قرار می­دهیم. نتایج نشان می­دهد که یک رابطه­ مثبت قوی­تر بین بازده­های سهام و هموارسازی سود برای شرکتهایی که در محیط دارای عدم اطمینان زیاد فعالیت می­ کنند وجود دارد.

کلمات کلیدی: عدم اطمینان محیطی، هموارسازی سود، پایداری سود

 

فصل اول

طرح و کلیات تحقیق

 

1-1- مقدمه

صورت­های مالی مبنای اصلی تصمیم ­گیری اقتصادی استفاده­کنندگان از این صورت­هاست. این صورت­ها جهت ارزیابی گذشته و حال و همچنین پیش ­بینی آینده واحد تجاری مورد استفاده قرار می­گیرند، ولیکن زمانی که محیط فعالیت واحد تجاری دارای عدم اطمینان زیاد باشد، قابلیت پیش ­بینی وضعیت آتی با مشکلاتی روبرو می­ شود. عدم اطمینان محیطی شامل نوسان­پذیری سودهای گزارش شده­ی سازمان­هاست و این عدم اطمینان محیطی منجر به عدم تقارن اطلاعاتی بین مدیران و سهامداران خارجی می­ شود. مدیران واحدهای تجاری که در یک محیط دارای عدم اطمینان زیاد فعالیت می­ کنند این انگیزه را دارند که چنین نوساناتی را از طریق هموارسازی سودهای گزارش شده کاهش دهند. حجم قابل ملاحظه­ای از ادبیات آموزشی انگیزه­های مدیریت برای هموارسازی سود را نشان می­دهد. فرضیه هموارسازی سود برای اولین بار در سال 1953 توسط هپ­ورث مطرح گردید و سپس در سال 1964 توسط گوردن توضیح داده شد. او برای این مسئله چهار فرض را پیشنهاد کرد که به شرح زیر هستند:

1- معیار انتخاب روش­های حسابداری توسط مدیران، حداکثر کردن مطلوبیت و رفاه مدیریت است.

2- مطلوبیت مدیریت با امنیت شغلی او، نرخ رشد پاداش و نرخ رشد اندازه شرکت رابطه­ مستقیم دارد.

3- کسب اهداف مطروح در فرض 2 بستگی به رضایت سهامداران نسبت به عملکرد شرکت دارد.

4- برای اینکه مدیران به اهداف خود برسند، رضایت صاحبان سهام نسبت به رشد سود شرکت (یا نرخ متوسط بازده حقوق صاحبان سهام) و ثبات سود ضروری است.

/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%b9%d8%af%d9%85-%d8%a7%d8%b7%d9%85%db%8c%d9%86%d8%a7%d9%86-%d9%85%d8%ad%db%8c%d8%b7%db%8c-%d9%88-%d8%a8%d8%a7%d8%b2%d8%a7%d8%b1-%d8%a7%d8%b1/

 

بنابر این مفروضات مدیران جهت رسیدن به اهداف خود اولا، باید سود گزارش شده را در چارچوب اصول پذیرفته شده حسابداری هموار کنند و ثانیا، باید نرخ رشد سود را هموار سازند (هرو و برتون، 2000).  هموارسازی سود یک حالت خاص از مدیریت سود است که در آن مدیران نوسانات سودهای گزارش شده­ی جاری را به منظور رسیدن به یک سود پایدار هموار می­ کنند (بیدلمن، 1973).

در گام بعدی به منظور بررسی بیشتر، این سوال پیش می ­آید که آیا بین بازده سهام و هموارسازی سود در شرایط عدم اطمینان زیاد، رابطه­ مثبت و معناداری وجود دارد یا خیر؟ پیش فرض اصلی بدین گونه است که با  هموارسازی سود برای شرکتهایی که در محیط دارای عدم اطمینان زیاد فعالیت می­ کنند، بازده سهام افزایش می­یابد. هموارسازی سود در این تحقیق، با رتبه ­بندی معکوس نتایج حاصل از ضریب همبستگی بین تغییرات در اقلام تعهدی اختیاری و تغییرات در سود قبل از اقلام تعهدی اختیاری اندازه ­گیری می­ شود. برای اندازه ­گیری عدم اطمینان محیطی نیز از ضریب تغییرات فروش استفاده می­ شود. سپس این مقادیر به عنوان متغیر مستقل در مدل اصلی مورد استفاده قرار می­گیرند.

در این تحقیق فرضیه­ای به صورت زیر مطرح می­ شود:

۱- بین بازده­های سهام و هموارسازی سود برای شرکتهایی که در محیط دارای عدم اطمینان بالا فعالیت می­ کنند رابطه­ مثبت قوی­تری وجود دارد.

بدین ترتیب در این تحقیق سعی شده است، اثرات هموارسازی سود بر روی رفتار بازده سهام شرکتهای فعال در محیط دارای عدم اطمینان زیاد  بررسی گردد.

 

     1-2- بیان مساله و تشریح موضوع 

سود یکی از اساسی­ترین عناصر صورت­های مالی است که همواره مورد توجه قرار گرفته است و از آن به عنوان معیاری برای ارزیابی تداوم فعالیت، کارآیی و بازنگری ساختار قراردادهای نمایندگان واحد اقتصادی یاد می­ شود. سود گزارش­شده، تحت تاثیر روش­های مختلف پذیرفته شده­ی حسابداری قرار می­گیرد. به دلیل متغیر بودن شرایط محیط فعالیت واحد تجاری، سود گزارش شده تحت تاثیر عدم اطمینان محیطی قرار می­گیرد و طی دوره­ها نوسان پیدا می­ کند. در واقع عدم اطمینان محیطی به عنوان غیرقابل پیش بینی بودن اعمال مشتریان، فروشندگان، گروه­های رقابتی و نظارتی تعریف می­ شود (گاوینداراجان، 1984). عدم اطمینان محیطی زیاد، ریسک دقت ارزیابی سودهای آتی را افزایش می­دهد و به این ترتیب، انگیزه­ای برای مدیران ایجاد می­ کند که از گزارشهای پیش ­بینی به منظور کاهش نوسانات استفاده کنند تا از این طریق بتوانند قابلیت پیش ­بینی بالاتری برای سودهای جاری فراهم کنند (گوش و السن، 2008). برای اجتناب از نوسانات زیاد سود که ممکن است سرمایه ­گذاران را نسبت به آینده شرکت بدبین کند، معمولا مدیران با بهره گرفتن از روش­هایی اقدام به هموارسازی سود می­ کنند. هموارسازی سود عبارت است از هماهنگ کردن آگاهانه­ی سود برای دست­ یابی به یک روند یا سطح مورد نظر. این امر به دلایل مختلف در شرکت­ها صورت می گیرد و استفاده­ی به موقع و مناسب از آن می ­تواند کمک مناسبی در فرایند مدیریت سود در شرکت داشته باشد. دو دیدگاه کلی در زمینه­ استفاده از هموارسازی سود وجود دارد. از یک سو، مدیران معتقدند که سرمایه ­گذاران برای سهامی که روند سوددهی آن نوسان کم­تری دارند ارزش بیش­تری قائل هستند در نتیجه، این موضوع ریسک سرمایه گذاری آن­ها را کاهش می­دهد. از سوی دیگر از دیدگاه برخی نظریه­پردازان حسابداری این کار به جای افشای اطلاعات به پنهان­سازی آن پرداخته و از نظر حسابداری صحیح نیست. حجم قابل ملاحظه ای از ادبیات آکادمیک گرایش مدیریتی به هموارسازی سود را مستند کرده است (بوکمستر، 2001). هموارسازی سود یک حالت ویژه از مدیریت سود است که در آن مدیران نوسانات سودهای گزارش شده را هموار می­ کنند تا به یک سود پایدار برسند (بیدلمن، 1973).

این تحقیق پاسخ بازار سهام را به هموارسازی سودها برای شرکتهایی که در یک محیط دارای عدم اطمینان زیاد فعالیت می­ کنند بررسی می­ کند. در تحقیق حاضر، ما هموارسازی سود را با بهره گرفتن از رتبه ­بندی معکوس نتایج حاصل از همبستگی منفی بین تغییرات  اقلام تعهدی اختیاری و تغییرات سود قبل از اقلام تعهدی اختیاری اندازه ­گیری می­کنیم، همانطور که قبلا توسط تاکر و زاروین (2006) انجام شد. این تحقیق مستند می­ کند که قیمت جاری سهام، بیشتر اطلاعات درباره سودهای آینده را برای شرکتهایی که در یک محیط دارای عدم اطمینان زیاد فعالیت می­ کنند در بر دارد. بنابراین از دیدگاه ارزش اطلاعاتی هموارسازی سود حمایت می­ شود. بررسی تجربی ارتباط بین بازده های سهام و هموارسازی سود متناسب با عدم اطمینان محیطی، به متغیرهای عملیاتی هموارسازی سود و عدم اطمینان محیطی نیاز دارد. برای محاسبه عدم اطمینان محیطی نیز از ضریب تغییرات فروش به عنوان معیاری برای این شرایط استفاده شده است. سپس مقادیر معیارهای مربوط به هموارسازی سود و عدم اطمینان محیطی در مدل اصلی مورد استفاده قرار می­گیرند.

 

  1-3- سؤالات تحقیق

این تحقیق به طور خاص به دنبال یافتن پاسخ‌هایی برای سوالات زیر است:

1. آیا بین هموارسازی سود متاثر از عدم اطمینان محیطی و بازده سهام شرکت­های هموارساز رابطه معناداری وجود دارد؟ اگر رابطه معناداری وجود دارد این رابطه چگونه و تا چه اندازه­ای است؟

 

      1-4- فرضیه‌ها‌ی تحقیق

   نتایج و قواعد حاصل از فرض‌ها را که با بهره گرفتن از روابط و دلایل منطقی از یک پدیده بدست آمده، فرضیه می­گویند. فرضیه از سوالات تحقیق آشکار می‌شود. با توجه به سوالات این تحقیق، فرضیه­ای‌ به‌صورت زیر مطرح می‌شود:

۱- بین بازده­های سهام و هموارسازی سود برای شرکتهایی که در محیط دارای عدم اطمینان بالا فعالیت می­ کنند رابطه­ مثبت قوی­تری وجود دارد.

 

      1-5- اهداف تحقیق

از آنجایی که هدف اصلی گزارشگری مالی، فراهم کردن نیازهای اطلاعاتی سرمایه‌گذاران و سایر استفاده‌ کنندگان است، بنابراین با بررسی گزارش‌های سالانه شرکت‌ها می‌توان از تاثیر هموارسازی سود متاثر از عدم اطمینان محیطی بر بازده سهام آگاه گردید و راهکارهایی برای ارائه گزارش‌های مالی مناسب ارائه نمود.

هدف اصلی این تحقیق بررسی تاثیر هموارسازی سود بر بازده سهام شرکتهایی است که در محیط دارای عدم اطمینان زیاد فعالیت می­ کنند. همچنین بسط مبانی نظری در ارتباط با موضوع تحقیق را می­توان به عنوان هدف آرمانی این تحقیق دانست. از طرفی با توجه به تاثیر هموارسازی سود بر بازده سهام می­توان پیشنهاداتی به شرکت­ها ارائه کرد که برای رسیدن به مقدار ریسک و بازده موردنظرشان می­توانند از روش های دیگری غیر از هموارسازی سود نیز استفاده کنند.

 

      1-6- روش انجام تحقیق

تحقیق حاضر از نوع تحقیقات توصیفی– همبستگی می‌باشد (در تحقیق توصیفی از نوع همبستگی، محقق به بررسی روابط بین دو یا چند متغیر می‌پردازد). به طور خلاصه، روش انجام تحقیق حاضر به صورت گام‌های زیر می‌باشد:

1. در ابتدا از بین شرکت‌های فعال در بورس تهران، شرکت‌های دارای ملاحظات مدنظر انتخاب می‌شوند.
2. پس از انتخاب شرکت‌ها براساس ملاحظات مدنظر، داده‌های مالی مورد نیاز برای اجرای مدل‌های ارائه شده در طرح با مراجعه به منابع مربوطه جمع‌ آوری می‌گردد.
3. سپس شاخص‌های مورد نیاز از قبیل هموارسازی سود، عدم اطمینان محیطی و… بر اساس مدل‌های تحقیق مورد محاسبه قرار می‌گیرند.
4. در ادامه از طریق تجزیه و تحلیل رگرسیون چندگانه، پارامترهای مدل برآورد شده و در آخر براساس پارامترهای برآوردی نسبت به تایید یا رد فرضیه‌ها اقدام خواهد شد.

به منظور گردآوری داده ­های مورد نیاز تحقیق، از اطلاعات مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران استفاده می­ شود. سپس از بین داده ­های گردآوری شده، نمونه  موردنظر انتخاب می­ شود. روش تحقیق، توصیفی از نوع همبستگی است و از رگرسیون چند متغیره برای تحلیل داده ­ها و آزمون فرضیه ­ها استفاده می­ شود.

 

 

     1-7- اهمیت و ضرورت تحقیق

اهداف گزارشگری مالی با مقاصد عام فراهم کردن اطلاعات مالی درباره واحد گزارشگر است که برای سرمایه‌گذاران، وام‌دهندگان و سایر اعتباردهندگان بالفعل و بالقوه در تصمیم‌گیری درباره تامین منافع برای واحد گزارشگر مفید باشد. این تصمیمات شامل خرید، فروش و نگهداری ابزارهای سرمایه یا بدهی است. تصمیماتی که سرمایه‌گذاران و سایر اعتباردهندگان اتخاذ می‌کنند، به بازده موردانتظار آن­ها از سرمایه‌گذاری بستگی دارد، در نتیجه سرمایه‌گذاران و سایر اعتباردهندگان نیازمند اطلاعاتی هستند که آن­ها را در ارزیابی‌هایشان کمک نماید و هدف اصلی گزارشگری مالی فراهم کردن نیازهای اطلاعاتی سرمایه‌گذاران و سایر استفاده‌ کنندگان است (بیانیه مفهومی شماره 8 گزارشگری مالی، سپتامبر 2010). با توجه به تغییرات محیط فعالیت واحد تجاری قابلیت پیش ­بینی وضعیت آتی با مشکل روبرو می­ شود. در این حالت، اطلاعات باید به گونه­ ای تهیه شوند که قابلیت پیش ­بینی وضعیت آتی را فراهم کنند. سرمایه ­گذاران برای اتخاذ تصمیم، ریسک سرمایه ­گذاری احتمالی خود را ارزیابی می­ کنند. زمانی که شرکت طی سالها سودهایی اعلام کند که نوسان زیاد داشته باشند این امر منجر  به ارزیابی ریسک بالا توسط سرمایه ­گذاران و اعتباردهندگان می­ شود. در حالی که سودهای هموار شده منجر به ارزیابی ریسک کمتر توسط سرمایه ­گذاران می­ شود و زمانی که سودهای گزارش شده جاری و میاندوره­ای گذشته، هموار شوند پیش ­بینی سود آسان­تر انجام می­ شود. بنابراین طبق یافته­ های این تحقیق، مدیران برای جلوگیری از نوسانات سود، سود را به صورت آگاهانه هموار می­ کنند تا سرمایه ­گذاران نهادی به دلیل نوسان زیاد سود طی سالهای مختلف و به عبارت بهتر، شرایط ریسکی شرکت، از شرکت دوری نکنند و شرایط بهتر برای سرمایه ­گذاری بیشتر در شرکتها و بهبود شرایط بازار فراهم شود. لذا با توجه به اهمیتی که گزارشگری مالی برای سرمایه‌گذاران دارد، ضرورت انجام این تحقیق جهت مشخص نمودن اثرات هموارسازی سود در شرایط عدم اطمینان بر بازده سهام است.

اگر عدم اطمینان محیطی زیاد باشد مدیران انگیزه دارند که نوسانات سود را به منظور رسیدن به یک سود پایدار هموار کنند. بنابراین با انجام این تحقیق می­توان عدم اطمینان محیطی را به عنوان عاملی موثر بر هموارسازی سود توسط مدیران مورد بررسی قرار داد.

 

 

 

      1-8- ساختار کلی تحقیق

طرح کلی تحقیق حاضر با توجه به مراحل فرایند تحقیق علمی به شرح زیر است:

   فصل اول: در این فصل، هدف تحقیق به عنوان گامی در جهت توسعه تحقیقات اثباتی برای درک بهتر تاثیر هموارسازی سود ناشی از عدم اطمینان محیطی بر بازده سهام بیان و سپس موضوع تحقیق تشریح و توجیه اهمیت آن مطرح گردیده است. در نهایت خلاصه‌ای از روش انجام تحقیق در پایان فصل ارائه شده است.

      فصل دوم: این فصل به‌طور فشرده نگاهی به مبانی نظری پشتوانه‌ی انجام این تحقیق دارد و با بررسی یافته‌های تجربی درباره موضوع این تحقیق و موارد مشابه به بررسی اهمیت و تشریح نظری متغیرهای مورد استفاده می‌پردازد و سپس پیشینه‌مختصری از تحقیقات انجام شده قبلی در ارتباط با موضوع تحقیق در سطح داخلی و بین‌المللی ارائه می‌دهد.

      فصل سوم: در این فصل به تبیین روش تحقیق پرداخته می‌شود. فرضیه‌های تحقیق، تعریف عملیاتی متغیرها، جامعه آماری، روش پردازش داده‌ها، مدل مورد استفاده و روش تجزیه و تحلیل داده‌ها توضیح داده شده است.

Tucker & Zarowin

      1  Hepworth